Crno-beli šareni svet

Umetnici Aleksandar Jevtić i Hana Rajković, stasali u specifičnoj atmosferi 90-ih u Beogradu, koja je postala i okosnica njihovih poetika, predstavljaju se od 3. jula u Galeriji X vitamin zajedničkom izložbom crteža, kojima se na neki način nadopunjuju, stvarajući novi, drugačiji pogled na svet.

“Mrak, sivilo, beznađe. Beograd devedesetih, slično Beogradu krajem juna 2020. godine. Istorija ima tu nesretnu tendenciju da se ponavlja i da kreće u cikličnim krugovima koji vam postaju jasniji i razumniji tek kad navršite određeni broj godina. Studenti beogradskih umetničkih akademija rade ono što najbolje znaju i ono zbog čega su odlučili da se bave umetnošću – stvaraju. Hana Rajković i Aleksandar Jevtić se tokom 90-ih druže, razmenjuju ideje i naravno crtaju, stvaraju radove koji će postati okosnica njihovih poetika i ličnog rukopisa tako karakterističnom za svakog od njih ponaosob. Oni se formiraju u jednom specifičnom ambijentu koji ih oblikuje i daje im prepoznatljivu crtu koja karakteriše čitavu generaciju umetnika koji su se školovali i formirali u to doba. Godine ratova, kriminala, državnog terora, sankcija i ekonomske neizvesnosti ostavile su dubok trag na sve one koji su iskustveno doživeli i proživeli ovaj period. Devedesete su takođe bile i period konačnog prelaska sa analognog na digitalno. Stari svet je počeo da upoznaje novu realnost oličenu u konačnoj dominaciji printa, videa, komercijalnog sadržaja, medija i interneta“, naveli su Saša Janjić i Katarina Mitrović povodom izložbe u X Vitaminu, koja je simbolički susret dvoje prijatelja/umetnika koji dele isti likovni i vrednosni sistem.

Hana Rajković, kombinujući sopstvena iskustva iz detinjstva sa scenama iz aktuelnog, svakodnevnog života, prikazuje ogoljeni svet, koji svoj prauzor ima u devedesetim i osećanju izolacije i otuđenosti. To je svet lišen ljudskog prisustva, svet crno belih predmeta i monohromatskih predstava.

"Kako je to kritika već primetila, pažljivi gledalac ima priliku da sa čuđenjem i zanimanjem otkriva zagonetne detalje prikazane na njenim radovima. Atmosfera koju donosi korišćenje ove osnovne crtačke tehnike jeste intimna i asketska, a fokus je na repeticiji određenog motiva i detaljnom, gotovo minucioznom predstavljanju i stilizaciji prepoznatljivih predmeta. Njihova stilizacija je u neobičnom kontrastu sa neočekivanom, često atipičnom konstrukcijom prizora. Na delikatnim crtežima Hane Rajković predmeti su ti koji žive, kreću se, imaju osobine ljudskih bića, a situacije koje oni predstavljaju ukazuju na trivijalnosti savremenog življenja, apsurdnost sveta u kome su stvari i ljudi u odnosu takve međuzavisnosti da su čak i zamenili uloge. Zato pažljivi pogled na Hanine magične pejzaže nije uvek ugodan, kako bi to nagovestila fragilnost njenog crtačkog rukopisa, osećaj za fini detalj i trag grafitne olovke karakterističnih za njen crtački postupak. Nakon prvog, omamljujućeg, sledi drugi pogled – onaj otrežnjujući, koji iza magičnog i gotovo dečije nedužnog prizora, nudi potisnute snove, fantaziju, strah, neizvesnost, strepnju", naveli su Saša Janjić i Katarina Mitrović.

Crteži koje Aleksandar Jevtić stvara polaze sa drugog kraja spektra, koji je manje racionalan i duboko zadire u onostrano, u fantazmagoriju i mitologiju.

Jevtić na površinskom nivou donosi proaktivan odnos prema sredini u kojoj živi i radi, bilo da se radi o predgrađu u kojem u određenom trenutku boravi, ili o psihogeografskom iskustvu određenog mesta.

"Ovo (kako sam umetnik kaže) hakovanje stvarnosti predstavlja vid eskapizma, način da se preživi surova realnost tranzicije. Koristeći svoje tehničko obrazovanje i iskustvo u oblasti ilustracije, ali i sklonost ka literaturi, on razvija kompleksne, ponekad haotične i bizarne pripovedačke celine. Usled netipičnih likovnih rešenja koja upotrebljava, njegovi radovi izgledaju kao dečiji crtež - nesvesno, automatsko  beleženje psihičkih i emotivnih stanja. Dualizmi kao što su dvodimenzionalno-trodimenzionalno, temporalno-prostorno, figuralno-apstraktno, formalno-neformalno, realno-fantastično, služe kao izraz njegove fascinacije isprepletanim urbanim mutacijama kojima smo okruženi. Suočeni sa nužnošću prihvatanja raznih predmeta, životinja, biljaka, mašina, kibernetskih entiteta, zamišljenih i mitskih bića, simboličkih i znakovnih entiteta i ostalih pojava, kao ravnopravnih delova slagalice u kojoj živimo, u kojoj je svaka od tih stvari u pođednakoj relaciji s ostalima, možemo se i moramo prepustiti odnosima, koji nam deluju čudnovato, neprimereno i misteriozno", naveli su autori pratećeg teksta.

Ukazujući da su "i Hana i Aleksandar netipične pojave" na beogradskoj umetničkoj sceni - izraziti individualci sa jasno definisanim i izgrađenim poetikama i prepoznatljivim stilom, Saša Janjić i Katarina Mitrović konstatuju da ne da čudi spoj to dvoje umetnika koji nadopunjuju jedno drugo.

"Oni, na neki čudan način, čine savršenu celinu u kojoj su jedno drugom onaj nedostajući deo. I kao neka vrsta otpora, prkosa i ličnog stava da tećne još uvek postoji, izbor ovih umetnika je bio i ostao crtež, kao osnovna i dominantna likovna tehnika od koje sve polazi", istakli su Saša Janjić i Katarina Mitrović.

Izložba će biti otvorena u X Vitaminu do 17. jula (od 17 do 20 časova).

(SEEcult.org)