Časopisna umetnost Gotovca

Izložba “Newspaper Art by Tomislav Gotovac” biće otvorena 9. oktobra u Centru i Galeriji P74 u Ljubljani, što je prvo celovito predstavljanje radova koje je taj multimedijalni umetnik realizovao u mediju novina, počev od tekstualno-literarnih eksperimenata objavljenih u beogradskim studentskim novinama “Student” i “Vidici” (1969-1971).

Centar i Galerija P74 realizuju izložbu u saradnji sa Institutom Tomislav Gotovac i kustosom Darkom Šimišićem, ističući da predstavlja svojevrsni pionirski podvig, budući da taj segment umetničkog opusa Gotovca (1937-2010) nije do sada izlagan i muzejski predstavljan.

Izložba je usredsređena na radove nastale 60-ih godina 20. veka, na samom začetku Gotovčeve umetničke karijere, dok je studirao filmsku režiju u Beogradu. Postavka obuhvata arhivske materijale, časopise, publikacije, foto-dokumentaciju umetničkih akcija…

Inovativan i provokativan, Gotovac je prvi hrvatski umetnik koji je znao da iskoristi medije masovnih komunikacija i učini ih važnim segmentom svog opusa. Danas, zahvaljujući velikom interesovanju koji je inostrana publika pokazala upravo za taj deo njegovog rada, može se reći da je bio inovator i na znatno široj sceni, istakao je Institut Tomislava Gotovca povodom izložbe.

      Akcija "Srp čekić i crvena zvijezda", foto: Nino Semialjac. Zagreb 1984. 

Umetnički opus Gotovca teško je razvrstati u uske medijske podele. Izveo je dela koja pripadaju u jednakoj meri filmskoj umetnosti, te vizuelnim i izvođačkim umetnostima. Među njegovim delima koja izmiču striktinim medijskim definicijama su i radovi izvedeni u novinama i s novinama, koji su nazvani “Newspaper Art” prema predlogu filmskog režisera Slobodana Šijana iz Srbije, Gotovčevog dugogodišnjeg prijatelja.

Gotovac je tokom cele umetničke karijere koristio novine, bilo kao materijal, rekvizit ili komunikacijski medij. Još od 60-ih godina novine se pojavljuju na fotografijama i u filmovima, ili se koriste za izradu kolaža i skulptura. U nekim akcijama i performansima novine su u središtu događanja, poput akcije “Čitanje Daily Maila” (1979), izvedene u ateljeu Marine Abramović i Ulaja (Ulay) u Amsterdamu, gde je Gotovac na glas pročitao kompletan tekst objavljen u dnevnim novinama.

    Čitanje Daily Maila. Foto: Ulay. Amsterdam 1979.

Početak Gotovčevog delovanja u medijskom prostoru novina vezano je za tekstualno-literarne eksperimente u beogradskim studentskim listovima “Student” i “Vidici”. Uskoro je, nakon povratka iz Beograda u Zagreb 1976. godine, započeo njegov najintenzivniji period rada u novinama vezan za “Polet” i “Studentski list”.

      Naslovnica "Poleta" br. 350, Zagreb 23.5.1986.

Te omladinske i studentske novine su od sredine 70-ih predstavljale važan komunikacijski kanal sa znatno većom slobodom izražavanja nego što je to bilo moguće u oficijelnoj štampi. Studentske i omladinske novine su pisale o “zabranjenim” temama, o rok i pank muzici i drugim zanimljivim sadržajima. Osim što su pomerale granice dozvoljenog unutar kontrolisanog sistema, bile su inovativne po oblikovanju baziranom na radikalnom korišćenju i fotografije i tipografije. U takvom podsticajnom okruženju, kako je navedeno, Gotovac je našao mogućnost za vlastito delovanje. To se posebno odnosi na mogućnost brze i efikasne promocije akcija koje je izvodio u javnom prostoru.

     Naslovnica "Studentskog lista" br. 792, Zagreb 20.11.1981.

Čestim pojavljivanjem na naslovnim stranama novina i publikovanjem fotografske dokumentacije uličnih akcija, Gotovac je postao poznata javna osoba, sinonim za avangardnog umetnika. Osim u studentskim i omladinskim novina, Gotovac je kasnije svoj rad uspeo da plasira i na stranice “glamuroznih” magazina, kao što su bili “Start” i “Nacional”.

     "Studentski list" br. 792, Zagreb 20.11.1981, str.15.

Uoči otvaranja izložbe “Newspaper Art by Tomislav Gotovac” Centru i galeriji P74, kustos Darko Šimičić održaće 9. oktobra predavanje i vođenje.

Izložba je organizovana u saradnji Zavoda P.A.R.A.S.I.T.E. iz Ljubljane i Instituta Tomislav Gotovac, čija je delatnost usmerena na čuvanje, stručnu obradu, prezentaciju i promociju umetnikovog opusa Gotovca.

Institut Tomislav Gotovac realizuje ove godine projekte uz finansijsku podršku Zaklade “Kultura nova”, Ministarstva kulture Hrvatske i Erste fondacije iz Beča. Program Zavoda P.A.R.A.S.I.T.E. podržavaju Ministarstvo za kulturo Slovenije i gradske vlasti Ljubljane za kulturu.

Izložba “Newspaper Art by Tomislav Gotovac” biće otvorena u Centri i Galeriji P74 do 24. oktobra.

(SEEcult.org)