Bredina intimna geografija
Veče posvećeno multimedijalnoj umetnici Bredi Beban (1952-2012) biće održano 26. februara u bioskopu Tuškanac u Zagrebu, a daće presek njenog 25-godišnjeg filmskog rada, započetog u bivšoj Jugoslaviji, a dovršenog i zaokruženog u međunarodnom egzilu i obeleženog iskustvom izmeštene i raskorenjene osobe liminalnog identiteta.
Program “Intimna geografija Brede Beban”, koji je pripremila Diana Nenadić iz Hrvatskog filmskog saveza, obuhvata filmove “Taking on a Name” (1987), “Geography” (1989), “Absence (She Said)” (1994) i “Jason’s Dream” (1997), koje je Breda Beban uradila sa umetničkim i životnim partnerom Hrvojem Horvatićem, te njene filmove “Imagination is Funny” (2003), “On Day in a Far-off Place Somewhere” (2003) i “Walk of Three Chairs” (2003).
Autorefleksivni rad “Walk of Three Chairs” - evokacija zgode iz porodične istorije performansom na splavu koji plovi beogradskim Ušćem, predstavlja nesumnjivi vrhunac emancipovane nostalgije Brede Beban, u kojoj se njena intimna geografija prepliće s geografijom i melosom trajno izgubljenog zavičaja, navela je Diana Nenadić.
Jason's Dream
Multimedijalna umetnica Breda Beban preminula je 23. aprila 2012. u Londonu u 60. godini, ostavivši iza sebe nekoliko nedovršenih projekata.
Kao umetnica, rediteljka filmova, kustoskinja i kreativna producentkinja, pretežno se bavila u svojim radovima savremenim temama i emocijama koje se javljaju u pričama o politici i ljubavi. Njeni filmovi i fotografije prepoznati su kao jedinstveni izrazi intimnosti, ranjivosti i autentičnosti.
Rođena 24. decembra u Novom Sadu 1952. godine, odrasla je u Makedoniji i Hrvatskoj, a studirala je slikarstvo na Likovnoj akademiji u Zagrebu. Karijeru je započela kao slikarka i konceptualna umetnica, a ubrzo se zainteresovala za film, video i fotografiju, afirmišući se i na zagrebačkoj i na beogradskoj sceni.
Početkom 90-ih, nakon izbijanja rata u Hrvatskoj, napustila je Zagreb s dugogodišnjim partnerom Hrvojem Horvatićem i preselila se u London, gde su zajedno živeli i radili do njegove prerane smrti 1997. Breda Beban je nastavila da stvara samostalno ili sa drugim umetnicima, a izlagala je u najpoznatijim evropskim i američkim muzejima i galerijama.
Breda Beban i Hrvoje Horvatić su do njegove smrti 1997. godine potpisali kao tandem niz televizijskih emisija, kratkih filmova i video radova. Horvatić je pritom brinuo za (filmsku) formu, a ona je osmišljavala sadržaj, crpeći ga u početku iz svoje transavangardne likovnjačko-performerske prakse. Naslanjajući se na filmsku avangardu i modernizam (Bressona, Dreyera i Tarkovskog), te na vizantijsku umetničku tradiciju, u zajedničkim meditativnim radovima su, kako je navela Diana Nenadić, tematizovali prolaznost vremena i moć sećanja, istražujući spiritualne dimenzije (balkanskog) krajolika kao ogledala psiholoških stanja i raspoloženja (Taking on a Name, 1987.), ali i ljudskog lica "kao krajolika" (Geography, 1989.).
Odlaskom u egzil početkom 90-ih, prevladava stanje “trajnog gubitka” (doma i domovine), u kojem prožimanje ličnog i povesnog iskustva u protonarativnoj formi dobija prizvuk tihe sete i nostalgije (Absence, 1994, Hand on the Shoulder, 1997.).
Nakon poslednjeg zajedničkog filma “Jason's Dream”, to se raspoloženje pojačava u njenim samostalnim radovima od 1998. godine, kao što je niz od šest “Malih filmova za plakanje” iz 2003. (Imagination is Funny, One Day in a Far-off Place Somewhere i dr.).
Nagrađivani radovi Brebe Beban izlagani su širom sveta, uključujući i Bijenale u Veneciji, Muzej moderne umetnosti u Njujorku, Nacionalni muzej kraljice Sofije u Madridu, Tejt galeriji u Londonu…
Među njenim najznačajnijim radovima je i film “The Most Beautiful Woman in Gucha” (2006), snimljen na Dragačevskom saboru trubača u Guči koji je redovno posećivala. Prikazivan i u Tejt Britan galeriji u Londonu, te u pratećem programu Bijenala u Veneciji, a bio je i ključni deo poslednje izložbe Brede Beban - “The Complicity of Gestures” (Složenost gestova), održane u junu 2011. u Kalfayan galeriji u Atini.
Breda Beban je predavala vizuelne umetnosti na šefildskom Halam univerzitetu, a bila je i kustoskinja onlajn razvojnog projekta “Imagine Art After” (IAA), koji je uspostavljao dijalog među umetnicima koji su, kao i ona, emigrirali u London, sa umetnicima koji su ostali u svojim zemljama.
(SEEcult.org)
