Bojana Pejić o kustoskom iskustvu i politici izlaganja
Istoričarka umetnosti Bojana Pejić održaće 23. septembra u Centru za kulturnu dekontaminaciju (CZKD) u Beogradu predavanje o izložbama savremene umetnosti u Stokholmu, Beogradu i Beču, koje je realizovala u proteklih dvadesetak godina kao gostujuća kustoskinja.
Na predavanju “Kustoski radovi, Ili, ‘sve što je čvrsto topi se u vazduh’”, koje počinje u 19 sati, Bojana Pejić pokušaće da predstavi i ponovo promisli dve međunarodne izložbe, takozvane “geografske”: After the Wall - Art and Culture in Post-Communist Europe (1999-2001) i Gender Check Femininity and Masculinity in the Art of Eastern Europe (2009-2010) koje su kontekstualizovale radove nastale u Istočnoj Evropi, odnosno “bivšem Istoku”, a pripadaju trendu kasnije nazvanom “Curating Eastern Europe. Biće reči i o izložbi “Umetnik-građanin/Umetnica-građanka” (Artist-Citizen) 49. Oktobarskog salona, na kojoj je, kao umetnička direktorka, prikazala radove nastale u vremenu galopirajuće globalizacije.
“Čini mi se da drugi deo naslova predavanja – sve što je čvrsto topi se u vazduh – najbolje definiše kustosku praksu: umetnička izložba je 'vizuelna mašina' kako ju je jednom davno nazvao Đermano Ćelant (Germano Celant), provizorni događaj, odnosno prostorni narativ koji uvek ima privremeno materijalno prisustvo. Kada se završi, materijalnost izložbe – umetnički radovi koji su privremeno kontekstualizovani za potrebe izložbe, kao i način na koji su oni uprostoreni na datoj lokaciji (galeriji, muzeju) se nepovratno gube i za kustosa i za publiku – ‘istopili su se u vazduh’ i poprimaju drugačiju – nemateraljnu formu: ostaju u sećanju”, navela je Bojana Pejić povodom predavanja, organizovanog u okviru likovnog programa CZKD-a.
Prema rečima Bojane Pejić, naravno da katalog izložbe, plan postavke, prikazi izložbe i reprodukcije radova, objavljeni u stručnoj štampi tokom njenog trajanja, kao i kasnija istoričarsko-umetnička interpretacija izložbe, pomažu da se “bolje sećamo”, ali ono što ne može da se rekonstruiše je njena prostorna dimenzija, kao i iskustvo koje posetioci imaju dok posmatraju radove i hodaju kroz postavku, pokušavajući da shvate i/ili kritikuju ono što su kustos ili kustoskinja hteli “da (im) kažu”.
U stručnoj literaturi ovaj kustoski potez se zove “politika izlaganja”, navela je Bojana Pejić, koja je rođena 1948. godine u Beogradu (SFR Jugoslavija), gde je i diplomirala 1975. na odseku Istorija umetnosti na Filozofskom fakultetu. Doktorsku disertaciju “The Communist Body: Politics of Representation and Spatialization of Power the SFR Yugoslavia (1945-1991)” odbranila je 2005. godine na Carl von Ossietzky Univerzitetu u Oldenburgu (Nemačka).
Bojana Pejić, 2019, privatna arhiva
Bojana Pejić počela je da piše likovne kritike ranih 1970-ih, a od sredine 1980-ih bila je saradnica časopisa Artforum (Njujork) i kasnije artpress (Pariz). Od početka 1990-ih njeni monografski tekstovi o umetnicima i umetnicama, kao i teorijske studije, objavljivani su u Nemačkoj, SAD, Austriji, Poljskoj, Švedskoj, Japanu, Slovačkoj, Hrvatskoj, Sloveniji, Srbiji, Litvaniji... Dobitnica je nagrade “Lazar Trifunović” 1999. godine.
Bila je gostujući profesor (Rudolf Arnheim Guest Professor) na odseku za Istoriju umetnosti na Humboldt Univerzitetu u Berlinu (2003); na Carl von Ossietzky Univerzitetu u Oldenburgu (2006/2007), te na CEU (Central European University) u Budimpešti na odseku Gender Studies (2013). Bila je i gostujuća predavačica na Bauhaus univerzitetu u Vajmaru na kursu profesorke Danice Dakić, “Public Art and New Strategies” (2014-2020). Takođe, bila je Senior Non-Resident Fellow na New Europe College (NEC) u Bukureštu (Getty Program) na seminaru “Periodization in the History of Art and its Conundrums. How to tackle them in East-Central Europe” (2018-2022).
Bojana Pejić bila je asistentkinja u Galeriji Studentskog kulturnog centra od 1971. godine, a kasnije i urednica u SKC-u (1977-1991). Organizovala je 1995. godine međunardni simpozijum “Body in Communism” u Literaturhaus u Berlinu. Na poziv Dejvida Eliota (David Elliott), bila je glavna kustoskinja izložbe “After the Wall - Art and Culture in Post-Communist Europe”, koju je organizovao Muzej moderne umetnosti (Moderna Museet) u Stokholmu, a kasnije je održana i u Budimpešti (2000) i u Berlinu (2000/2001). Bila je jedna od kustosa izložbe “Aspects/Positions” u Muzeju modertne umetnosti Ludvig (MUMOK) u Beču, te umetnička direktorka 49. Oktobarskog salona 2008. godine u Beogradu “Umetnik-gradjanin/Umetnica-gradjanka”. Bila je glavna kustoskinja projekta i izložbe “Gender Check: Femininity and Masculinity in the Art of Eastern Europe” u MUMOK-u u Beču (2009) i u Zachęta National Gallery of Art u Varšavi (2010). Sa Olivijom Nitis (Olivia Nitis) bila je kustoskinja izložbe “Good Girls – Memory, Desire, Power” u Muzeju savremene umetnosti (MNAC) in Bukureštu (2013); a sa Račel Ric-Voloh (Rachel Rits-Volloch) organizovala je izložbu “Hero Mother – Contemporary Art by post-Communist Women Rethinking Heroism” u Momentum galeriji ( Kunstquartier Bethanien) u Berlinu 2016.
(SEEcult.org)
