Bliskost i razlike II - Zoran Popović i Ivan Arsenijević
Izložba „Bliskost i razlike II” u galeriji Remont, nastala u nastavku saradnje te nezavisne umetničke asocijacije i Centra za fotografiju, predstavlja od 5. septembra radove Zorana Popovića i Ivana Arsenijevića, povezujući period jugoslovenskog socijalizma i period tranzicije na početku XXI veka u Srbiji.
Izložba obuhvata rad Zorana Popovića Fimski autoportret (prvi deo). Radnik, tipomašinista Miodrag Popović: o životu, o radu, o slobodnom vremenu iz 1977. godine i seriju fotogafija Ivana Arsenijevića Ljudi iz baraka, koja je nastala od 1999. do 2001. godine.
Povezujući raspon dva istorijska razdoblja u Srbiji, izložba ukazuje na idejne i estetske pristupe dvojice umetnika koji u svojim radovima, kroz isticanje ličnosti aktera i poetičnost, razmatraju životno i privatno okruženje ljudi čiji je kulturni obrazac označen pojmom – radnička klasa, naveo je autor izložbe Ivan Petrović, suosnivač i urednik Centra za fotografiju i nagrađivani umetnik fotografije.
Osim tematske povezanosti radova Popovića i Arsenijevića, koja suočava sliku trajanja sa slikom posledice rastakanja jednog društveno-političkog sistema, njihovi radovi istovremeno čine susret dva generacijska pristupa u promišljanju medija fotografije. Ta povezanost se tiče posmatranja toka razvoja fotografije u Srbiji od 1960-ih do 2000-ih godina. Kao reprezenti generacija kojima pripadaju, radovi Popovića i Arsenijevića označavaju primere dve krajnje pozicije na kojima se manifestovala promena paradigme fotografske umetnosti u Srbiji: konceptualne umetnosti i nove edukacije.
Ivan Arsenijević, iz serije Ljudi iz baraka, 2000.
Popovićev rad "Fimski autoportret (prvi deo). Radnik, tipomašinista Miodrag Popović: o životu, o radu, o slobodnom vremenu” nastao je kao kompozitna celina dijapozitiva u boji i zvučnog zapisa na magnetofonskoj traci. Popović je fotografisao svog brata Miodraga u porodičnim i radnom okruženju i vizuelni materijal kombinovao sa intervjuom u kome Miodrag govori o svojim životnim iskustvima. Razgovor u trajanju od približno 90 minuta Popović je snimio 1. maja 1977. godine u Studentskom kulturnom centru u Beogradu, dok su snimci na dijapozitivima nastali tokom narednih nekoliko dana. Zvučni zapis se za sada vodi kao izgubljen, kao i određeni broj dijapozitiva koji su u međuvremenu presnimljeni na negativu. Aktuelno prikazivanje rada na izložbi „Bliskost i razlike II” podrazumeva projekciju digitalizovanog materijala koji prati transkribovani intervju Miodraga Popovića.
Životna svakodnevica i dokolica kao tema kod Popovića najpre se pojavljuju u filmu "Pretty Good“ iz 1973. godine. Preispitivanjem pozicije i uloge umetnika/umetnosti u društvu, favorizuje se ukidanje granice umetnosti i života (umetnost = život / život = umetnost).
Prema navodima autora izložbe, fotografije koje čine rad „Fimski autoportret (prvi deo). Radnik, tipomašinista Miodrag Popović: o životu, o radu, o slobodnom vremenu” nije moguće najpravilnije razumeti bez poznavanja sadržaja koji čini, sada tekst, a u izvornoj verziji govor Miodraga Popovića. Iako, kao vizuelno atraktivne i formalno kontroklisane fotografije koje je Popović snimio u životnom okruženju svoga brata, možemo individualno posmatrati kao dobre fotografije, one same nisu dovoljne da nas upute u kontekst koji je Popović označio kao “rad socijalne tematike”, pa je izvorno sagledavanje rada ključno za njihovo potpunije razumevanje. Fotografski snimci koji su ostali “nemi” usled izgubljene zvučne trake, sačuvani tekst govora koji je prenet integralno i dijapozitivi reprodukovani na negativu, svojevrsni su dokumenti, kako o protagonisti Zoranovog rada i njegovoj porodici, tako i o konceptualnoj umetnosti u Srbiji, ali i o društvenom staležu kojem je Miodrag Popović pripadao, i koji praktično više ne postoji.
Zoran Popović - Milica, Zora, Danko i Tadija Popović, Beograd, Hadžipopovac, maj 1977.
Protagonisti Arsenijevićevih fotografija iz serije “Ljudi iz baraka” (1999-2001) predstavljaju žitelje Stare radničke kolonije u Kragujevcu koja je kao stambeni deo grada postojala do kraja prve decenije XXI. veka. Radnička kolonija izgrađena je 1928. godine od dela ratne odštete Nemačke iz Prvog svetskog rata kao mali moderni grad koji je imao školu, biblioteku, ambulantu, fiskulturnu salu. Na zemljištu površine od dvadesetak hektara, koje je opštinska vlast dodelila Vojno-tehničkom zavodu za potrebe radnika, tadašnja naseobina je brojila više od 500 porodica i predstavljaja jedinstveni primer radničkog naselja u Srbiji.
Kao što je za Staru radničku koloniju važilo da je predstavljala autentičan tip naseobine po uređenosti, urbanizmu i arhitekturi na nivou Srbije, serija fotografija “Ljudi iz baraka” takođe je svojevrsni primer u domaćoj fotografiji posvećenog bavljenja temom života ljudi u jednom naseljenom mestu. Iako su prisutni socijalni aspekti Arsenijevićevog rada i namera da zabeleži Koloniju i njene stanovnike uviđajući skoro uklanjanje naselja, fotografije iz serije “Ljudi iz baraka” u manjoj meri su dokument o socijalnom položaju stanovnika Kolonije koji je proizašao iz pozicije kritike društva, koliko govore o dostojanstvu ljudi i njihovoj saglasnosti sa mestom pripadanja, naveo je Petrović.
Ivan Arsenijević, iz serije Ljudi iz baraka, 2000.
Zoran Popović (Beograd, 1944) je više od 50 godina prisutan na domaćoj sceni, sa zapaženim učešćem na međunarodnim umetničkim zbivanjima. Jedan je od članova grupe umetnika koja početkom 70-ih godina XX uvela u Beograd ideje i postupke takozvane nove umetničke prakse.
Autor je niza pionirskih i ključnih umetničkih postupaka toga doba kao što je film umetnika i sistem crteža, fotografija, grafika, dijapozitiva, instalacija i performansa Aksiomi, 1971-73. Popović koristi fotografiju kao jedan od ključnih medija u svojoj praksi, realizujući radove: Skrivanje iza Sali Holman (foto-performans), 1973; Mentalna umetnost, 24 Bond Street, New York, 1974; FIlmski autorpotret (prvi deo). Radnik, tipomašinista Miodrag Popović: o životu, o radu, o slobodnom vremenu, 1977; Filmski autorpotret (drugi deo). Privatna moda, 1982. Kao umetnik koji je fotografiju koristio u transpoziciji dokument-umetnost-dokument, nastaje serija dijapozitiva u boji i crno belih fotografija tokom performansa Jozefa Bojsa 12 Hour Lecture (Richard deMarco Gallery) 1973. u Edinburgu.
Tokom boravka u Njujorku 1974. godine, Popović stupa u kontakt sa predvodnicima američke konceptualne umetnosti i učestvuje u njihovim manifestacijama. Saradnju sa časopisom The Fox ostvaruje 1975, a njujorški boravak dokumentuje autorskim društveno-angažovanim filmom Struggle in New York-Борба у Њујорку, 1976. koji je u aprilu 2019. godine prikazan i u Muzeju moderne umetnosti u Njujorku.
Među njegovim značajnim filmovima su i: Glava/Krug, 1968; Pretty Good, 1973; Kino beleške (kao asistent režije Lucu Bekeru), 1975; Bez naziva, 1976.
Zoran Popović - Milica, Zora, Danko i Tadija Popović, Beograd, Hadžipopovac, maj 1977.
Ivan Arsenijević (Kragujevac, 1972) bavi se pitanjem urbanih prostora i identiteta pojedinca u njima. Diplomirao je na Akademiji umetnosti BK u Beogradu, na odseku fotografije, u klasi profesora Milana Aleksića. Školu Jugoslovenskog instituta za novinarstvo u Beogradu, odsek TV kamera, završio je 1994. godine, a trenutno je na postdiplomskim studijama na Fakultetu organizacionih nauka u Beogradu, na smeru za odnose s javnošću i multimedijalne komunikacije. Radi kao urednik likovnog i filmskog programa SKC Kragujevac.
Urednik je nekoliko foto-monografija i knjiga u oblasti umetnosti, kustoski je realizovao nekoliko projekata: U ime naroda, fotografije Predraga Mihajilovića, 10+ Izbor iz kolekcije Galerije SKC Kragujevac, Restruktura od centra ka centru, Remont Beograd, Izbor iz kolekcije Galerije SKC 2015-2016.
Radovi su mu predstavljeni u knjigama: The History of European Photography 1970-2000 (Central European House of Photography); Foto-Forum, razgovori o fotografiji (Dom kulture Studentski grad, Beograd).
Realizovao je veći broj samostalnih i grupnih izložbi u zemlji i inostranstvu, a radovi mu se nalaze u zbirkama Narodnog muzeja u Kragujevcu, Centra za fotografiju, fotografske kolonije Dislokacije, Galerije Mostovi Balkana u Kragujevcu.
Ivan Arsenijević, iz serije Ljudi iz baraka, 2000.
Izložba “Bliskost i razlike II” deo je dugoročnog projekta koji je osmišlјen kao kustosko-umetničko istraživanje sa cilјem ostvarivanja novih načina u promovisanju fotografije u Srbiji. Projekat je zasnovan na pristupu uporedne analize fotografskog materijala iz domena savremene umetnosti i istorijskog nasleđa kao modela izučavanja morfologije domaće fotografije, odnosno prirode medija fotografije posmatrano u celini.
Udruženje “Centar za fotografiju” inicirali su i pokrenuli fotografi i vizuelni umetnici iz Beograda Mihailo Vasilјević i Ivan Petrović radi istraživanja, proučavanja i promovisanja fotografije kao društvenog fenomena u najširem smislu. Centar za fotografiju od 2011. godine realizuje programe u vidu prezentacija, razgovora i promocija fotografa i umetnika; organizovanja i kuriranja izložbi; izdavaštva; prikupljanja, sistematizovanja i čuvanja fotografskog materijala i njegove promocije.
Izložba “Bliskost i razlike II” u Remontu biće otvorena do 5. oktobra.
*Naslovna fotografija: Zoran Popović - MIodrag i Milica Popović, Beograd, Hadžipopovac, maj 1977.
(SEEcult.org)
