Beleške o PMS-u u Zagrebu
Novosadska umetnica Jelena Jureša predstavlja se od 7. do 24. maja u Galeriji VN u Zagrebu izložbom “Beleške o PMS-u” - dvokanalnom video instalacijom koja prikazuje priču o dve žene u različitim danima menstrualnog ciklusa, ujedno prateći njihove promene raspoloženja i različita psihološka stanja.
Kako ističe teoretičarka Tamara Đorđević u katalogu izložbe, “PMS isto kao i druge fiziološke i biološke ‘datosti’, nakon savremenih feminističkih analiza,ne možemo više sagledavati ispuštajući iz vida njegov karakter društveno-ekonomskog simptoma očekivanja, pratećih pritisaka i radnih funkcija koje žene treba da ostvare, ispune i izvrše usled uloge koja im je dodeljena u proizvodnom sistemu zasnovanom na ekonomskoj eksploataciji”.
Jednosatni video rad “Beleške o PMS-u”, prema navodima Arijane Luburić Cvijanović, pretvara u umetnost “stanje na koje se prečesto odmahuje rukom”.
Rad Jelene Jureše kroz najintimnije ispovesti o obično neizrečenim, zatomljenim mračnim mislima, porivima i potrebama izvan okvira prihvatljivog ili lepog ponašanja, izmenjenim slikama o sebi i drugima, te vlastitom životu, upoznaje gledaoca sa unutrašnjom borbom žene privremeno “zatvorene zbog popisa”, kako je to formulisano u jednoj od dve isprepletene video pripovesti.
Protagonistkinje upadljivo različitih senzibiliteta, karaktera, dinamike i životnih okolnosti, sjedinjuju se u iskustvu čiju težinu oslikavaju brojna ponavljanja i sama dužina trajanja rada, a bliskost koju u njemu ostvaruju vešto dočarava komunikacija putem boja, te suprotstavljenih prostora i pokreta likova u paralelnim projekcijama.
Izložba u obuhvata i video rad “ANAtomija” - rekonstrukciju privatnog arhivskog snimka umetnice koja je, kao 17-godišnjakinja, bolovala od anoreksije.
Zbog nemogućnosti da svoju mršavost sagleda, zamolila je da bude snimljena video kamerom, smatrajući da će joj medijski posredovana slika omogućiti da sagleda svoje telo kao mršavo.
Jelena Jureša u središte svog umetničkog koncepta stavlja pitanja rodnog, socijalnog, klasnog i svakog mogućeg identiteta. Fotografska slika je polazište njenog kreativnog promišljanja drugosti, bilo da se radi o mediju fotografije, videa ili o audiovizualnoj instalaciji.
Njeno vizuelno istraživanje oslanja se na ispitivanje reprezentacijskih (ne)moći “slike”: fokus njenog rada je portret u najširem smislu, putem kojeg ispituje odnos posmatrača i posmatranog kroz ponuđenu mogućnost razumevanja portretisanog subjekta i problematizovanja pitanja: Šta “slika” govori, a šta ne (?)
Rođena u Novom Sadu 1974. godine, Jelena Jureša završila je studije na Akademiji umetnosti u Novom Sadu, a izlagala je na samostalnim i grupnim izložbama u Srbiji, Austriji, Hrvatskoj, BiH, Sloveniji, Grčkoj, Italiji, Francuskoj, SAD…
Boravila je na umetničkim rezidencijama u Parizu 2004. i 2005.godine, tokom kojih je realizovala radove iz serije “Tourists”.
U potonjim radovima, u kojima se bavila pitanjem rodnog, odnosno kulturnog identiteta, narativ je u prvom planu i objedinjen je sa slikom u vidu teksta ili audio zapisa (What it feels like for a girl, 2005-2009; Mozarts, 2009; Notes on PMS, 2012; Mira: Study for a Portrait, 2012; ANAtomy, 2012).
Njen projekat “What It Feels Like For a Girl”, posvećen stereotipu ženske subjektivnosti koja je pasivna i sputana raznim društvenim ograničenjima, predstavljen je bio na izložbi “Kritičari su izabrali 2010” u Likovnoj galeriji Kulturnog centra Beograda, koju je osmislila dobitnica nagrade “Lazar Trifunović” za 2006. godinu Milanka Todić.
Jelena Jureša je u martu 2013. godine učestvovala na 29. festivalu Sarajevska zima u Sarajevu - izložbom “MIRA: Skica za portret” - projektom koji predstavlja multimedijalno istraživanje granica sećanja - kroz priču o jednoj ženi, o jednoj zemlji i o jednom vremenu između dva rata.
(SEEcult.org)
