Barkodovi pobune i nemira
Beogradski umetnik Milovan Destil Marković, koji od sredine 80-ih živi i radi u Berlinu, predstavlja se samostalnom izložbom “Barkodirana slika” u Likovnoj galeriji Kulturnog centra Beograda (KCB), odnosno delom ciklusa Transfigurativnih radova koji su kritički komentar na neveselu situaciju u savremenom društvu i razloge takvog stanja.
Izložba “Barkodirana slika”, čija je kustoskinja Danijela Purešević, prvo je samostalno predstavljanje Destila Markovića u Beogradu posle 2003. godine, a prethodi retrospektivi koju će imati u decembru u Muzeju savremene umetnosti Republike Srpske (MSURS) u Banjaluci. Obe izložbe, organizovane u saradnji KCB-a, MSURS-a i Udruženja SEEcult.org, prati reprezentativna monografija posvećena Markovićevom opusu, počev od 80-ih godina, kada je bio jedan od ključnih aktera beogradske umetničke scene, postao dotad najmlađi dobitnik “Politikine” nagrade, a kao član grupe Žestoki, inicirao je i otvaranje kultnog kluba Akademija.
Centralno mesto na izložbi zauzima platno In Bank We Trust (S verom u banku), dok su na jednom zidu triptisi Inkvizicija i Glasnik, a na naspramnom - tri platna alarmantnih, upozoravajućih naslova Top Secret (Strogo poverljivo), Entry Denied (Zabranjen ulaz) i Toxic (Toksično), objedinjena naslovom “Prizma”, što je kodirano ime programa za nadziranje celokupnog World Wide Web sistema.
Iza galerijske pregrade, smešteni su Tekst portreti iz projekta Beskućnici (Homeleess), dok centralnu poziciju zauzima izdvojena slika manjih dimenzija Lapis lazuli oreol.
Šifrovani jezik barkodova, kao osnovni jezički kôd tržišno-ekonomskog sistema neoliberalnog kapitalizma, koji mogu da odgonetnu samo inicirani, Marković preuzima kao temeljni jezički kôd vlastitog slikarstva. Barkodovi koji se ukazuju u zavodljivim kolorističkim interpretacijama, nisu apstraktna, prazna semantička polja, već vizuelna polja krcata šifrovanim sadržajima i značenjima. Kroz platna i ambijentalne celine, Marković vešto prodeva nit kontinuiteta, koja odlikuje vekove trajanja civilizacije, ostvarujući visoko referentno, snažno kritički intonirano svedočanstvo i tumačenje savremenog sveta – totalitarnog dehumanizovanog neoliberalnog kapitalističkog modela gde se različitim metodama nadziranja i kontrole sprovodi savremena inkvizicija nad slobodom duha i mišljenja, navela je kustoskinja Danijela Purešević u tekstu “Od Euharistije do Inkvizicije” u katalogu-monografiji povodom izložbe “Barkodirana slika”.
Prema njenim rečima, kao što je izložbu “Euharistija” u Salonu Muzeja savremene umetnosti u Beogradu 1985. godine, kao ključnu na razvojnom putu Destila Markovića - odlikovalo ujedinjenje matrica vizantijske duhovnosti i ikonografije sa buntovništvom, žestinom i nabojem rokenrola, tako i u slojevima njegovih novijih slika nanovo prepoznajemo vizantijski kôd udružen sa snažnim nabojem revolta i društvenog kriticizma.
Triptisi Inkvizicija i Glasnik, zatim, platna objedinjena naslovom “Prizma”, kao i In Bank We Trust, dakle, “barkodirane slike”, jesu složeni palimpsesti, čiji dominantni i povezujući sloj konstituišu slikani barkodovi, koji, u svakom od ovih radova, nose isti sadržaj – a to jeste “Otmica Evrope”. To su kodirane rešetke, odnosno algoritmi, koje zarobljavaju mnoge slojeve i onemogućavaju nesmetan civilizacijski protok i kontinuitet, a zapravo opisuju ravan savremenog trenutka.
Inkvizicija, zlatni listić, MDM vezivo i pigmenti na platnu, 250 x 450 cm, 2019.
Messenger/Glasnik, zlatni listić, MDM vezivo i pigmenti na platnu, 250 x 390 cm, 2019.
Otvarajući izložbu, filmski i TV reditelj Boris Miljković podsetio je na početak 80-ih u Beogradu, kada je Marković – poznat u to vreme i kao Šule, bio jedan od ključnih predstavnika nove slike, ali i novog talasa uopšte.
Destil Marković i Miroljub Mima Marjanović
“U nekim vremenima postojala je u Beogradu čudna veza između slikara i rok muzičara. Ta se veza čitala gotovo svuda – u novinama, na televiziji, na Akademiji, na koncertima, na ulici, na žurkama… Ta se veza ticala pobune i nemira – pobune protiv sistema, protiv građanskog, protiv licemerja, protiv represija, protiv kapitalizma, protiv komunizma, protiv gluposti i nemara”, naveo je Miljković, podsećajući da je aktere tadašnje scene, uz talenat u izobilju, odlikovala i lična hrabrost da se živi u pobuni.
Boris Miljković
“Šule, Gile, Cane, Kole, Nebojša, Koja - koliko mogu da se setim ovako iznenada, bili su ti koji se bune i koji su vodili pobunu. Sa tim vremenom je završeno, kao što je završeno i sa rokenrolom, sa televizijom, sa muzikom i Akademijom, i sa još dosta stvari iz prošlosti. Ali, gle čuda, nije završeno ni sa Giletom, ni sa Canetom, ni sa Kojom, a kako mi se čini ni sa Šuletom”, rekao je Miljković, konstatujući i da je pobuna iz 80-ih u međuvremenu kod Markovića “malo sazrela, utihnula u strasti i pojavila se šifrovana u zrelosti, promišljena iskustvom i lokacijama na kojima umetnik boravi – od Berlina, preko Australije do Grocke”.
Miljković je istakao i da mu je jako drago što se “neko opet usuđuje da pravi slike koje govore o nevoljama naših nesrećnih vremena, naših modernih vremena - kako bi rekli i Čaplin i Bob Dilan, i koje će se truditi da izazovu nevolje tamo gde treba”.
Destil Marković je poslednji put izlagao samostalno u Beogradu 2003. godine, kada je u Galeriji Zvono predstavio deo radova iz serije Karminke, a u Centru za kulturnu dekontaminaciju, kao i na Palati Albanija na Terazijama, predstavio je radove iz ciklusa Beskućnici (Homeless Belgrade).
Deo radova iz ciklusa “Barkodirane slike” predstavio je u međuvremenu u Beogradu na 56. Oktobarskom salonu 2016. godine, a izlagao ih je, inače, na niz izložbi od Njujorka do Tokija.
Top Secret / Strogo poverljivo, pigmenti i MDM vezivo na platnu, 200 x 300 cm, 2018.
Toxic / Toksično, pigmenti i MDM vezivo na platnu, 200 x 300 cm, 2019.
Entry Denied / Zabranjen ulaz, pigmenti i MDM vezivo na platnu, 200 x 300 cm, 2019.
Jedan od prvih radova iz tog serijala – nazvan prema čuvenom delu Nikolaja Černisevskog “Šta da se radi?”, imala je priliku da vidi publika u Gradskoj galeriji Požega 2012. Odgovor Markovića tada je bio: “Okupiraj!”, performativno ispisan crvenom uljanom bojom po slici na otvaranju izložbe u Požegi, gradu u kojem je proveo detinjstvo i gimnazijske dane.
Destil Marković (1957) studirao je na beogradskoj Likovnoj akademiji, gde je 1982. godine sa Vlastimirom Mikićem (Volcano) osnovao grupu Žestoki, koja je inicirala 1982. godine otvaranje kultnog kluba Akademija.
Prelomna godina u njegovom životu bila je 1986. godina, kada je dobio “Politikinu” nagradu za slikarstvo, izlagao na Bijenalu u Veneciji i preselio se u Berlin.
Marković je izlagao na brojnim samostalnim i grupnim izložbama širom sveta, među kojima su 42. i 46. Venecijansko bijenale, 4. Istanbulsko bijenale, 6. Trijenale u Nju Delhiju, 5. Cetinjsko bijenale, 19. Bijenale u Sao Paolu... Izlagao je u Muzeju savremene umetnosti Kumamoto u Japanu, MoMA P.S.1 Centru za savremenu umetnost u Njujorku, Nišido galeriji savremene umetnosti u Tokiju, u Muzeju moderne umetnosti u Stokholmu, Ludvig muzeju savremene umetnosti u Budimpešti, Muzeju savremene umetnosti u Ljubljani, kao i u muzejima i galerijama u Berlinu, Lođu, Pragu, Gracu, Istanbulu, Šangaju, Diseldorfu, Hamburgu...
Dobitnik je, između ostalog, i nagrade 24. Oktobarskog salona u Beogradu (1983), nagrade za mladog umetnika Grada Beograda (1984), nagrade 19. Memorijala Nadežde Petrović u Čačku (1996), nagrade Pollock-Krasner fondacije u Njujorku (2000), kao i brojnih nagrada u Nemačkoj.
Markovićevi radovi nalaze se u muzejima u Berlinu, Kumamotu, Beogradu, Diseldorfu, Lođu, Duizburgu, Gracu, Prijepolju… kao i u brojnim privatnim kolekcijama.
Program u KCB-u i MSURS realizovan je uz podršku Ministarstva prosvete i kulture RS, Ministarstva civilnih poslova Bosne i Hercegovine, Ministarstva kulture i informisanja Srbije, Sekretarijata za kulturu Beograda i Summa Artium iz Budimpešte.
*Foto: Bojan Kovačević - SEEcult
(SEEcult.org)
