Atrakcije 28. Nišvilla
Niški džez festival Nišville, jedan od najvećih u regionu, predstavlja od 11. do 14. avgusta više od 20 koncerata na glavnoj bini na Tvrđavi, a među glavnim zvezdama su brazilski Dino Rangel Trio, dab legende Sly Dunbar i Robbie Seakspeare sa Jamajke, američki Stanley Jordan Trio i Tom Harrell Quintet, britanski Mango Jerry Blues Band, holandski saksofonista Hans Dulfer... ali i domaći izvođači, kao što su Robert Tilly i Pan bend, Trio Miška Plavog i na samom kraju grupa Zemlja gruva.
Niški džez festival Nišville, jedan od najvećih u regionu, predstavlja od 11. do 14. avgusta više od 20 koncerata na glavnoj bini na Tvrđavi, a među glavnim zvezdama su brazilski Dino Rangel Trio, dab legende Sly Dunbar i Robbie Seakspeare sa Jamajke, američki Stanley Jordan Trio i Tom Harrell Quintet, britanski Mango Jerry Blues Band, holandski saksofonista Hans Dulfer... ali i domaći izvođači, kao što su Robert Tilly i Pan bend, Trio Miška Plavog i na samom kraju grupa Zemlja gruva.
U uvertiri za glavni festivalski program, 10. avgusta kod spomenika Šabanu Bajramoviću na keju, nastupiće Šaban Bajramović Tribute Band, osnovan u čast legendarnog niškog muzičara romskog porekla, te Darko Rundek Trio i bugarski Dixie Band Teteven.
Prvog festivalskog dana, koji na glavnoj bini otvara domaći Žar bend, nastupiće kvartet koji predvode Chico Freeman, jedan od najistaknutijih savremenih džez saksofonista, i Milčo Leviev, jedini dobitnik Gremi nagrade sa prostora Istočne Evrope.
Leviev je bio dirigent Big Benda bugarskog nacionalnog radija (1962-65), gde je kroz svoje, u ono vreme veoma avangardne kompozicije - kombinaciju džeza i muzičkog folklora – postavio standarde koji su etablirani tek godinama, pa i decenijama kasnije. Od 1965. vodio je manji sastav Jazz Focus sa kojim je osvajao nagrade na mnogim festivalima, uključujući Montre. Bugarsku je napustio 1970. iz političkih razloga, a dozvoljeno mu je da se vrati i nastupa tek posle 1980. U Los Anđelesu je u međuvremenu bio pijanista i glavni aranžer Big Benda Dona Elisa, a između ostalog, potpisao je i aranžmane za muziku u čuvenom filmu “Francuska veza”.
Gremi nagradu dobio je za aranžman kompozicije “Blue Rondo A la Turk” na albumu “Breakin’Away” Ala Jarreaua.
Brazilski džez predstaviće Dino Rangel Trio, čiji je vođa, tokom školovanja u Brazilu i usavršavanja u SAD, podjednaku pažnju posvećivao bogatoj muzičkoj tradiciji domovine i klasičnijem džezu. Objavio je dva albuma pod svojim imenom, a sa ostalim članovima trija (Rogerio Souza - sedmožičana klasična gitara i Reinaldo Santiago - bubnjevi), učestvovao je u snimanju više od stotinu albuma najznačajnih brazilskih muzičara današnjice. Njegova kompozicija “Compass, Samba & Choro” uvrštena je na kompilaciju “Jazz from Brazil”, nominovanu za najbolji latino džez album 2001.
Među atrakcijama prvog dana Nisville festivala je i britanski sastav Jive Aces, koji će predstaviti zanimljivu kombinaciju svinga i roka, odnosno jive-swing pravca, nastalog 30-ih godina prošlog veka odvajanjem jednog “rukavca” svinga ka nečemu što je kasnije dobilo naziv ritam i bluz, a potom vodilo direktno ka rokenrolu.
Ljubitelje daba obradovaće bubnjar Sly Dunbar i basista Robbie Shekspeare koji će nastupiti u desetočlanom bendu, pojačani Juniorom Reidom sa kojim su sarađivali u kultnoj grupi Black Uhuru.
Utemeljivači jednog od najpoznatijih i najoriginalnijih sastava druge rege generacije, ali i popularne muzike uopšte Black Uhuru, Sly Dunbar i Robbie Sheakspeare počeli su kao prateći muzičari u bendovima slavih prethodnika (Jimmy Cliff, Peter Tosh...). Prema nekim procenama u tandemu su, najčešće i kao producenti i studijski muzičari, učestvovali u snimanju više od 200.000 pesama.
Završnica otvaranja Nišvilla će biti u znaku nastupa švajcarskog Traktorkestra, dok će drugi festivalski dan početi nastupom švajcarskog kvarteta koji predvodi pevačica albanskog porekla Elina Duni.
Elina Duni Quartet predstaviće i novi album “Lume, Lume” sa kompozicijama iz folklorne tradicije Balkana na originalnim jezicima (Albanija, Bugarska, Turska, Grčka, Rumunija) sa čvrstim džez konturama.
Španske i latinoameričke tradicionale, uz elemente pop i latino roka, vorld muzike id žeza, predstaviće gitarista i pevač španskog porekla Yoni Vidal i njegov bend Estrellas.
Među gostima 12. avgusta biće i američka džez pevačica irsko-meksičkog porekla Jackie Ryan u pratnji trija koji predvodi Larry Vučković - klavirista poreklom sa ovih prostora koji je već decenijama jedan od najomiljenijih saradnika velikana džeza, ali i zapažen solo muzičar. Vučkvićeva ploča “Blue Balkan” iz 1980. smatra se pionirskim radom u SAD na polju fuzije balkanskog folklora i džeza.
Članovi njegovog trija su i bubnjar Chuck McPherson i kontrabasista Paul Keller, a zahvaljujući saradnji Nišvilla i Muzičke omladine Novog Sada, videće ih i publika u glavnom gradu Vojvodine.
Nastupiće i srpsko-španski Ivan Ilić Trio, kao i američki gitarista Stanley Jordan sa svojim triom, jedan od hedlajnera ovogodišnjeg Nišvilla, koji se odličnim albumima i koncertnim DVD-om iz Pariza poslednjih godina vraća na velika vrata svetske džez scene.
“Klavirskom” tehnikom sviranja gitare (sa obe ruke na vratu instrumenta), Jordan je sredinom 80-ih napravio svojevrsnu revoluciju na muzičkoj sceni. Takozvanu tapping tehniku koristilu su neki gitaristi i pre njega, ali je on prvi koji je na gitari (koristeći svih deset prstiju) uspeo da stvori izuzetno kompleksne polifone linije.
Prema legendi, jednog letnjeg prepodneva početkom 80-ih legendarni Frank Zappa čuo je, šetajući Grinvič Vilidžom, zvuke uličnog gitarskog dueta, a kada se probio kroz krug ljudi oko svirača, video je da zapravo svirao samo jedan gitarista, uključen u akumulatorsko pojačalo. Priča o geniju s pločnika brzo se širila i uskoro je Jordana obišao kompletan njujorški muzički krem (Mike Stern, Kevin Eubanks, James Blood Ulmer, iskusni lovac na talente Art Blakey...) Nedugo zatim usledio je ugovor sa “Blue Note”, a već prvenac “Magic Touch” (u produkciji Ala di Meole) našao se na prvim mestima top lista…
Završnicu drugog festivalskog dana obeležiće i nastup subotičkog svestranog umetnika Roberta Tillyja, poznatijeg kao Lonesome Bob Tilly, koji će nastupiti sa niškim Pan Bendom. Tilly peva, svira akustičnu gitaru, daire, mandolinu, instrumente sa klavijaturama, usnu harmoniku i flautu, piše poeziju, slika i bavi se publicistikom u vezi sa muzikom kojom se bavi još od početka 80-ih, kada je sa Draganom Ružićem oformio akustičarski duet After Midnight Band.
Pan Bend (Vladan Stojanović, gitara i vokal, Vojislav Ilić, klavijature, Predrag Branković, bas, Nenad Tančić, bubnjevi i udaraljke i Filip Tančić, bubnjevi) važi za jedan od najboljih domaćih klupskih ritam i bluz sastava, a nastupao je već na nekoliko izdanja Nišvilla, prateći strane bluz izvođače.
Pretposlednji festivalski dan, 13. avgusta, počinje nastupom kvarteta češkog saksofoniste Ondreja Števarčeka, čiji je koncept zasnovan na džez tradiciji, a posebno na improvizatorskim principima Johna Coltranea.
Sledi nastup jednog od najboljih ruskih saksofonista i kompozitora Olega Kirijeva sa Saransk Big Bendom iz istoimenog glavnog grada ruske republike Mordovije, a potom će nastupiti američki tenor saksofonista Rick Margitza, jedan od “mladih lavova” iz benda legendarnog Milesa Davisa, i sastav koji predvodi bugarska pevačica Maya Nova.
Među hedlajnerima Nišvilla je i britanski Mungo Jerry Blues Band, jedna od najtiražnijih grupa drugog talasa britanskog pop-rok-bluz buma sa početka 70-ih, predvođena pevačem, gitaristom i autorom Rayom Dorsetom. Nakon višedecenijskih pohvala i brojnih nagrada, Dorset je sa Mungo Jerry objavio pre par godina još jedan odlično ocenjeni album “Adults Only” koji mnogi smatraju i njegovim najboljim ostvarenjem.
Među atrakcijama pretposlednjeg dana Nišvilla je i norveški kvintet Motif, jedan od najboljih mlađih evropskih džez sastava, a program će zaokružiti Miško Plavi, Vasil Hadžimanov i Srđan Dunkić Johny sa pevačicom Lenom Kovačević kao specijalnom gošćom.
Završnica Nišvilla, 14. avgusta, počinje nastupom kvarteta slovačkog saksofoniste Mila Suchomelaa, čiji je stil fuzija originalnog afro-američkog stila i savremenih evropskih džez trendova.
Među atrakcijama završnice Nišvilla je i internacionalni neo-sving kvintet Down Home iz Barselone, koji čine čine Argentinac, dvoje Beograđana i dva Katalonca: Hernan Chino Senra (vokal i “dobro” gitara), Duška Miščevic (alt saksofon), Pol Prats (tenor saksofon), Ivan Kovačevic (kontrabas) i Marti Elias (bubanj).
Zvezda poslednje večeri je jedan od najvećih jaž trubača i kompozitora današnjice Tom Harrel iz SAD, koji će nastupiti sa svojim kvintetom, sa kojim je nedavno objavio hvaljen album “Roman Nights”.
Harel ima i status jednog od najkreativnijih i najbeskompromisnijih džez muzičara i kompozitora svog vremena, s obzirom i da već duže vremena boluje od paranoidne šizofrenije - bolesti protiv koje se hrabro i uspešno bori već decenijama - kako sam kaže, delom lekovima, ali mnogo više muzikom koja mu je najbolja terapija.
Na zatvaranju Nišvilla, uoči koncerta benda Zemlja gruva, nastupiće i internacionalna, britansko-hrvatska postava Voice of Nature, a potom i jedna od legendi evropske džez i fank scene Hans Dufler, holandski tenor saksofonista, sa čijim će bendom nastupiti kao specijalni gost i njegova kćerka Candy Dulfer koja je gostovala na Nišvillu i 2009. godine sa svojim sastavom.
Organizatori su odustali od četvorodnevnog programa na River stejdžu zbog slabog odziva sponzora, ali i opšte nezainteresovanosti nevladinih organizacija koje se bave romskim pitanjem. Poziv da prisustvuju koncertu upućen je svim donatorima u akciji “Prijatelji Šabanu” koji su novčanim prilozima pomogli podizanje spomenika Bajramoviću - Goranu Bregoviću, Ljubiši Samardžiću, Goranu Paskaljeviću, Mirku Miljušu, Milošu Simonoviću, Nebojši Bradiću, Zoranu Živkoviću i Esmi Redžepovoj.
Deo festivalskog programa organizovan je i na Open stejdžu, gde će nastupiti Majamisty TriO, Moraitika i Frame Orćestra iz Novog Sada, Yoni Vidal & Estrellas is Španije, Gatherin` Point i Dixie Band Teteven iz Bugarske, srpsko-španski Ivan Ilić Trio, Traktorkestar, niški Stup, kao i Rista Trajković Band i Miloš Krstić Blues Band iz Niša, te Fish in Oil iz Beograda.
Najavljeni su i nastupi pijansta uz neme filmove.
Publika će moći da vidi i izložbu fotografija “Serbian Soul, Bre! autora Ivana Grlića, a biće predstavljene i knjige “Autobiografija” Majlsa Dejvisa i Kvinsija Trupa, u prevodu Mimice Petrović Radovanović i izdanju beogradske “Utopije”, te “Jazz u Srbiji: 1927-1944” Mihaila Miše Blama, u izdanju Aleksandra Mihajlovića.
Blam je, inače, dobitnik nagrade za životno delo Nišvill festivala, koja se tradicionalno dodeljuje istaknutim domaćim džez muzičarima, a biće mu uručena na otvaranju, 11. avgusta.
Nišville će gostovati 9. avgusta u Bijeljini, koncertima Traktorkestra i niškog sastava Eyot, dok će dan kasnije u novosadskoj Sinagogi nastupiti Larry Vuckovic Trio i Jackie Ryan, kao i niški Vokalni oktet Konstantin (Niš).
Hans Dulfer band i Candy Dulfer, kao i Voices of Nature, nastupiće 15. avgusta u Bojčinskoj šumi u Beogradu, u okviru letnjeg festivala koji organizuje opština Surčin.
Prošle godine, na 27. Nišville festivalu, glavna zvezda bio je slavni američki soul muzičar Solomon Burke, koji je par meseci kasnije iznenada preminuo u 70. godini.
Čuven po klasiku “Everybody Needs Somebody to Love”, Bark je preminuo u oktobru 2010. u avionu na aerodromu u Amsterdamu, gde je doputovao iz Los Anđelesa radi nastupa.
Sajt Nišvilla je www.nisville.com, a program se nalazi i u Kalendaru Portala za kulturu jugoistočne Evrope SEEcult.org
(SEEcult.org)
