Atila Černik i njegovo vreme

Izložba Atile Černika (Attila Csernik), umetnika, ilustratora, dizajnera i pesnika, čiji se opus prepoznaje kao postdišanovsko i srednjeveropsko-poznosocijalističko neoavangardno “interventno” umetničko delovanje, biće otvorena 4. decembra u galeriji Atrijum Biblioteke grada Beograda, u produkciji Vujičić kolekcije, a pratiće je i monografija o tom umetniku, članu grupe Bosch+Bosch.

Izložba Atile Černika (Attila Csernik), umetnika, ilustratora, dizajnera i pesnika, čiji se opus prepoznaje kao postdišanovsko i srednjeveropsko-poznosocijalističko neoavangardno “interventno” umetničko delovanje, biće otvorena 4. decembra u galeriji Atrijum Biblioteke grada Beograda, u produkciji Vujičić kolekcije, a pratiće je i monografija o tom umetniku, članu grupe Bosch+Bosch.

Prema navodima Miška Šuvakovića, autora izložbe “Atila Černik i njegovo vreme”, Černik je na radikalan i autentičan način razvio vrstu srednjeevropskog ili poznosocijalističkog minimalizma.

Bio je u smeru “novog senzibiliteta” 60-ih: otvorenih i slobodnih umetničkih praksi između likovnosti, poezije i dizajna unutar vizuelne kulture poznog modernizma i nastajuće postmoderne.

Pripadao je jednoj od najprovokativnijih evropskih pojava moderne, neoavnagradne, konceptualne, postmoderne i savremene umetnosti u Vojvodini i Srbiji - hibridnom umetničkom i kulturalnom radu mađarskih umetnika koji su delovali i koji deluju između mađarske, srpske i jugoslovenskih kultura i umetničkih praksi. Reč je o umetnicama i umetnicima koji su bili vodeći umetnici nacionalne/ih kultura, ali i o umetnicima koji su delovali na marginama mađarskog, srpskog i jugoslovenskih društava, zapravo, o umetnicima koji su nestali u zaboravu istorija umetnosti.

Njegov umetnički rad je situiran unutar dišanovske tradicije posmatranja, izbora, preoznačavanja i preimenovanja, te postignuća nezivesne neutralnosti i prividne pasivnosti. Černik je umetnik koji se ponaša kao da je izvan umetničkog toka ili izvan društvene borbe, mada je zapravo tu, usred dešavanja. U duhu šezdesetoosmaške emancipacije “tela”, on otkriva telo kao instrument umetničkog rada u praksama performansa i pokazivanja tela kao izvora ljudske subjektivnosti, a to znači kritičke i subverzivne tu prisutnosti u modernom svetu, naveo je Šuvaković.

Prema navodima Muškovića, Černikova prividna statičnost i antinomadizam - naspram euforičnih nomadizama i akcionizama njemu bliskih umetnika iz Bosć+Bosća: Slavka Matkovića, Balinta Sombatija i Katalin Ladik - odgovor je na poznu modernističku i neoavangardnu kulturu koja je kvalitete dinamizma i permanentne promene postavila kao najviše umetničke i kulturalne vrednosti.

Černik nudi kulturalne i, time, egzistencijalne, te bihevioralne modele koncentracije, introvertnosti i minimalnih pomaka u razvoju ili nerazvoju umetničke prakse kao kritiku i, svakako, subverziju ekstatičkih disiminacija: proizvodnji neuporedivih razlika unutar neoavangardnih produkcija i modela ponašanja. On se suočava sa kontradikcijama masovnih vizuelnih kultura poznog modernizma i nastajuće postmoderne, kao i sa kontradikcijama tekstiocentrizma i okulocentrizma u izvođenju savremenih subjektivnosti.

Umetnička dela Černika su jednostavna - kada radi sa medijima on ih upotrebljava u njihovom materijalnom “siromaštvu” ili nealegorijskoj doslovnosti. On deluje na način na koji trošnost medijskog dela pokazuje telesnost pisma i otkriva materijalnost teksta.

Černik se služio sasvim različitim medijima: ljudskim telom, knjigom kao umetničkim delom, štampanim otiskom iz štamparskih proba, trošnim objektom/objektima, ready madeom, fotografijom kao dokumentom, fotografijom kao tekstom i kao slikom, zatim filmom, videom, televizijom, slajd projekcijom, ali i intervencionističkim oblicima delovanja u prirodnom i urbanom prostoru. Ti sasvim različiti “mediji”, prema Miškoviću, nisu bili izraz njegove egzistencijalne neodlučnosti ili aktivističkog nomadizma, već “želje” da u svakom obliku istraživanja (izražavanja i komunikacije) pronađe “isto”, a to je nulti stupanj predočivosti i izražajnosti pisma i traga pisma, odnosno teksta.

Rođen 1941. godine u Bačkoj Topoli, u porodici pobožnih roditelja, trgovca Józsefa Csernika i majke domaćice Ilone Gyantár, Černik je završio Višu pedagošku školu u Novom Sadu (likovni smer). Upisao je studije istorije umetnosti na Filozofskom fakultetu u Beogradu, ali ih je napustio nakon godinu dana i otišao u Montreal, gde je godinu dana radio kao fizički radnik. Na kratko je boravio u Njujorku, gde se upoznao s tada aktuelnom umetnošću, pre svega pop-artom.

U umetničkoj koloniji Senta osnovao je s Ježefom Ačom (Acs Jozsef), Ferencom Mauriciusem (Maurits Ferenc) i Jožefom Benešom (Benes Jozsef) umetničku grupu “EK” (Erőt Kölcsönző).

Prve vizuelne poetske radove realizovao je 1971. godine, a član umetničke grupe Bosch+Bosch postao je 1973.

Izložba “Atila Černik i njegovo vreme” biće otvorena do 16. decembra, a tokom trajanja će biti održana i promocija monografije Atile Černika, u izdanju Muzeja savremene umetnosti u Novom Sadu i Vujičić kolekcije.

(SEEcult.org)