77. Kongres PEN-a u Beogradu

Srpski PEN centar prvi put je u 85-godišnjoj istoriji domaćin Svetskog kongresa Međunarodnog PEN centra, koji će od 12. do 18. septembra okupiti u Beogradu više od 200 delegata iz stotinak zemalja, kao i neka od najuglednijih svetskih književnih imena, koji su ujedno i učesnici festivala “Oslobodi reč” (Free the Word).

Srpski PEN centar prvi put je u 85-godišnjoj istoriji domaćin Svetskog kongresa Međunarodnog PEN centra, koji će od 12. do 18. septembra okupiti u Beogradu više od 200 delegata iz stotinak zemalja, kao i neka od najuglednijih svetskih književnih imena, koji su ujedno i učesnici festivala “Oslobodi reč” (Free the Word).

Među gostima Srpskog PEN centra su Džon Ralston Sol, predsednik Međunarodnog PEN-a, kao i Đerđ Konrad, Andrej Bitov, Kristofer Houp, Ana Blandijana, Drago Jančar, Alek Popov, Ejdrijen Klarkson, Amir Or, Ekbal Baraka, Hosam Nasar, Titos Patrikios, Anastasis Vistonitis, Mohamed Salmavi, Dimitar Baševski, Aleksej Slapovski, Vang Điaksin, Dionis Sjotis i Nelofer Pazira.

Gostovaće i ugledni prevodioci srpske književnosti u svetu - Gaga Rosić, Žela Georgijeva, Dunja Badnjević i Dina Katan Benzion.

Sednice komiteta i zasedanja skupštine Međunarodnog PEN-a u hotelu “Kontinental” u Beogradu odvijaće se uz geslo “Literatura - jezik sveta”.

Na inicijativu predsednika PEN-a, Džona Ralstona Sola, 13. septembra biće održan susret članova balkanskih asocijacija PEN-a, posvećen jačanju regionalne saradnje.

Strani gosti, čija su dela objavljena na srpskom, svakog dana u podne imaće susrete sa čitaocima i potpisivati svoje knjige u knjižari “Beopolis”.

U vreme Svetskog kongresa u Beogradu će na više lokacija biti održan književni festival “Oslobodi reč”, a deo programa biće održan i u Novom Sadu i Nišu.

U okviru pratećeg programa, pripremljen je i specijalni program uličnog bioskopa koji obuhvata sedam filmskih ekranizacija literarnih dela, među kojima su "Dim", "Čitač", "Soba i po" i "Misija London", a ulaz na projekcije na Cvetnom trgu je besplatan. Pojedinim projekcijama biće prisutni i pisci prema čijim su delima filmovi snimljeni.

Ove godine Međunarodni PEN slavi 90-godišnjicu, a Srpski PEN 85-godišnjicu postojanja, podsetila je povodom 77. Svetskog kongresa PEN-a predsednica Srpskog Vida Ognjenović. “Ta mogućnost povezivanja sa piscima sveta bila je za naše književnike i književnost veliki izazov. Sama činjenica da su požurili da joj pristupe već u prvim godinama od njenog osnivanja najviše govori koliko su zaista ozbiljno shvatali važnost tog profesionalnog zajedništva. Tako je ostalo i danas. Podrška PEN-a je bila veliko ohrabrenje za pisce, a naročito za one iz zemalja opresivnih ideoloških režima”, istakla je Vida Ognjenović.

Međunarodni PEN najveća je svetska federacija pisaca, prevodilaca, urednika i izdavača, a Svetski kongres je najznačajniji javni događaj u radu te organizacije koja je osnovana 1921. godine u Londonu i okuplja pisce iz 91 države, udružene u 144 ravnopravna centra.

Srpski PEN centar je samostalan i autonoman deo Međunarodnog PEN-a, a osnovan je 25. februara 1926. godine kao prvi PEN klub u Jugoslaviji.

Osnivači Srpskog PEN centra bili su: Ivo Andrić, jedini dobitnik Nobelove nagrade za književnost sa prostora bivše Jugoslavije, Milan Bogdanović, Milan Ćurčin, Miloš Crnjanski, Jovan Dučić, Miodrag Ibrovac, Vojislav Jovanović Marambo, Milan Kašanin, Gustav Krklec, Todor Manojlović, Marko Maletin, Veljko Milićević, Sibe Miličić, Veljko Petrović, Svetislav Petrović, Rastko Petrović, Bogdan Popović, Pavle Popović, Vladeta Popović, Isidora Sekulić, Svetislav Stefanović, Miloš Trivunac, Slobodan Jovanović, Ivo Vojnović, Dragiša Vasić, Aleksandar Vidaković, Stojan Živadinović i Oton Župančič.

Prilikom imenovanja prvih počasnih članova Međunarodnog PEN-a na 14. kongresu u Beunos Airesu 1936. godine, od jugoslovenskih pisaca izabran je Jovan Dučić.

Rad Srpskog PEN centra je obustavljen u aprilskom ratu 1941. godine, a posle prekida od punih 20 godina (1941-1961), Srpski PEN centar je obnovljen 5. oktobra 1962. pod nazivom: Jugoslovenski PEN - Centar Beograd (kasnije Srpski PEN centar).

Inicijativu za ponovno pristupanje Jugoslavije Međunarodnom PEN-u dao je Ivo Andrić, tadašnji predsednik Saveza književnika Jugoslavije, koji se 1952. u Veneciji susreo s međunarodnim sekretarom PEN-a Dejvidom Karterom.

Zahtev za obnovu Srpskog PEN centra u oktobru 1962. podneli su: Milan Đoković, Miloš N. Đurić, Jovan Hristić, Erih Koš, Ivan V. Lalić, Dušan Matić, Tanasije Mladenović, Predrag Palavestra, Miodrag Pavlović i Veljko Petrović.

Privržen Povelji Međunarodnog PEN-a i zastupanju njenih vrednosti u srpskom društvu, Srpski PEN centar je posvećen književnoj i kulturnoj komunikaciji sa evropskim i vanevropskim zemljama i kulturama. Ostvaruje intenzivnu međunarodnu saradnju učešćem na kongresima i konferencijama Međunarodnog PEN, na velikim međunarodnim sajmovima knjiga i književnim festivalima, kao i na književnim simpozijumima.

Posebnu pažnju posvećuje međunarodnom predstavljanju i promovisanju srpske književnosti i kulture, a 2006. godine osnovao je bijenalnu regionalnu konferenciju koja je za kratko vreme stekla visok ugled.

Izdavačka delatnost Srpskog PEN centra usmerena je na objavljivanje reprezentativnih antologija moderne i savremene srpske književnosti na engleskom jeziku. Srpski PEN centar objavljuje i Godišnjak srpske književnosti na engleskom jeziku.

Srpski PEN centar od 1965. dodeljuje godišnju nagradu najboljem stranom prevodiocu srpske književnosti.

Vida Ognjenović predsednica je Srpskog PEN centra od 2003. godine, a prethodili su joj na toj funkciji Bogdan Popović (1926-1929), Milan Grol (1929-1932), Svetislav Stefanović (1932-1934), Milan Rakić (1934-1938),
Isidora Sekulić (1939 - nije preuzela dužnost), Grigorije Božović (1940-1941), Erih Koš (1962-1966), Jara Ribnikar (1966-1980), Vojislav Čolanović (1980-1982), Boško Petrović (1982-1985), Predrag Palavestra (1985-1989, 1992-2000), Miodrag Perišić (1989-1992) i Jovan Hristić (2000-2002).

Naziv PEN, inače, nastao je prema engleskoj reči koja označava “pero” (pen), a čija tri slova istovremeno predstavljaju akronim za Pesnike, Esejiste i Noveliste, koji se mogu učlaniti u PEN. Nezvanično tumačenje značenje akronima PEN čulo se 1937. godine na kongresu u Parizu: Paix entre nous (Mir među nama).

Sajt Srpskog PEN centra je www.serbianpen.rs, a program 77. Kongresa nalazi se i u Kalendaru Portala za kulturu jugoistočne Evrope SEEcult.org

*U PRILOGU: Biografije pisaca - gostiju 77. Kongresa PEN-a

(SEEcult.org)