66. Sterijino pozorje
Sterijino pozorje u Novom Sadu, jedan od najdugovečnijih i najznačajnijih pozorišnih festivala u Srbiji i regionu, predstavlja do 18. do 26. juna u takmičarskom programu deset predstava u selekciji Milivoja Mlađenovića, objedinjenih sloganom "Zlu vremenu, uprkos", koji je inspirisan pandemijom korona virusa i njenim posledicama na pozorišni život. Osim predstava iz Srbije, Hrvatske i Bosne i Hercegovine u glavnom programu, 66. Sterijino pozorje nudi i tri produkcije u međunarodnom programu Krugovi i dve predstave u off programu.
Takmičarski program 66. Sterijinog pozorja počinje u Srpskom narodnom pozorištu, nakon besede Svetozara Cvetkovića, predstavom "Gospođa ministarka” Branislava Nušića, u produkciji Hrvatskog narodnog kazališta Ivana pl. Zajca iz Rijeke, u režiji Tatjane Mandić Rigonat.
Gospođa ministarka, foto: Sp
U konkurenciji za nagrade su i "Deobe" Dobrice Ćosića, u dramatizaciji Spasoja Ž. Milovanovića i režiji Juga Radivojevića, nastalu u koprodukciji SNP-a, Narodnog pozorišta u Nišu i Narodnog pozorišta Priština sa sedištem u Gračanici, te autorski projekat Andraša Urbana "Vitezovi Lake male" Pozorišta "Deže Kostolanji" iz Subotice, koje učestvuje i u selekciji Druga scena (off program) predstavom “Poetika gledanja”, takođe u režiji Urbana. Takmičarski program obuhvata i predstave "Kus petlić" Aleksandra Popovića, u režiji Milana Neškovića i izvođenju Narodnog pozorišta u Subotici, "Derviš i smrt" Meše Selimovića, u dramatizaciji i režiji Dejana Projkovskog, u produkciji Narodnog pozorišta Republike Srpske iz Banjaluke, "Radio Šabac" Olge Dimitrijević, u izvođenju Šabačkog pozorišta, "Ako dugo gledaš u ponor" prema motivima istoimenog romana Enesa Halilovića, autorski projekat Zlatka Pakovića, u produkciji Regionalnog pozorišta Novi Pazar/Kulturnog centra Novi Pazar, "Velika depresija" Filipa Grujića, u režiji Marka Čelebića, u produkciji SNP-a i Centra za razvoj vizuelne kulture iz Novog Sada, "Tiho teče Missipi" Vladimira Tabaševića, u režiji Ivice Buljana i u produkciji Beogradskog dramskog pozorišta, te "Šindlerov lift" Darka Cvijetića, u dramatizaciji i režiji Kokana Mladenovića, a u produkciji Kamernog teatra 55 iz Sarajeva.
Mlađenović je u netakmičarski međunarodni program “Krugovi” uvrstio predstave “Hotel ‘Zagorje’” - autorski projekat Anice Tomić i Jelene Kovačić prema motivima romana Ivane Bodrožić, u izvođenju Gradskog dramskog kazališta “Gavela” iz Zagreba, “Dečak je govorio Bogu” Damira Mađarića, u režiji Sama M. Strelca, u izvođenju Hrvatskog narodnog kazališta u Osijeku, te “Kreketanje” Almira Bašovića, u režiji Aleša Kurta i izvođenju Narodnog pozorišta u Tuzli.
U selekciji Druga scena (off-program), osim Urbanove “Poetika gledanja”, našla se i predstava “Kao da kraj nije ni sasvim blizu” Maje Pelević, u režiji Nikole Zavišića i produkciji Bitef teatra.
Mlađenović je u obrazloženju selekcije konstatovao da “nikad nije bilo toliko neizvesnih situacija u istoriji Sterijinog pozorja (nekada Jugoslovenskih pozorišnih igara), kao što je to bilo u ovoj sezoni”, budući da su najave, pa otkazivanja premijera postala svakodnevna, demorališuća pojava. Nesigurnost planiranja, pokoravanje, ponekad do apsurda doteranim propisima o merama zaštite od pandemije virusa, nepovoljno se odrazila na srpsko pozorište, ionako “u dobroj meri dezorijentisano, uniženo, uskraćeno”, naveo je Mlađenović, smatrajući i da je pandemija “oslabila imunitet pozorišnog organizma”, umešavši se najdirektnije u produkciju predstava, pa su u repertoaru srpskih pozorišta preovladale kamerne forme.
U nedostatku savremenih dramskih dela, pozorišta su posegla ne toliko za proverenim tradicionalnim dramskim delima koliko za udešavanjem romanesknih tvorevina za pozornicu, naveo je Mlađenović, dodajući da su tako uzorne dramatizacije romana zapremile polovinu takmičarske selekcije 66. Pozorja. Takav trend, kako je primetio, prisutan je i u repertoaru zemalja u regionu, te se čini da bi opisu sadašeg stanja savremenog dramskog teksta sasvim odgovarala maksima “Društvo u dramatizovanom romanu”, kao parafraza čuvenog dela Vladimira Stamenkovića “Pozorište u dramatizovanom društvu”. Uočava se i dominacija autorskih projekata i kolektivni rad. Tako nastaju vredna i raskošna pozorišna ostvarenja, ali se otvara i pitanje autorstva, tvorca koji je dao konačan oblik, čvrstinu, snagu, misao predstave, naveo je Mlađenović.
Predstave izvedene prema delima savremenih domaćih dramskih pisaca, kako je naveo, potvrđuju da su domaća pozorišta u stanju da odgovore na sve izazove vremena u kojem žive. Dramski pisci tražili su i nalazili građu u dubini i tami nacionalnog iskustva, u svetu koji ih okružuje, u svom intimnom svetu, ili proučavanjem sveta i u konfrontaciji s njim, u razotkrivanju njegovih tajni.
“Opšta je ocena da je, bez preterivanja, srpsko pozorište u ovom trenutku herojsko. Uspelo je da odoli svim faktorima koji su ga ometali. Pozorišna tvorevina, predstava, krhka je, tanana, sazdana od najosetljivijih duhovnih treperenja i zato se mora poštovati, naročito vrednovati to što je u vanrednim okolnostima uopšte opstala. Recepcija predstava kako oficijelne pozorišne kritike tako i recepcija publike, nepotpuna je, ne sadrži onaj elemenat zanosa, oduševljenja, nema uporište u kolektivnom doživljaju. U predstave se ulazi iz stvarnosti, postupno, dodiruju se te dve ravni, ukazivanjem na vrednost osobitog ljudskog kontakta nazvanog pozorište, pa je uskraćenost za taj vibrantni spoj sigurno osujetila potpuni angažman publike u prijemu pozorišnih senzacija”, naveo je Mlađenović. Što se tiče zastupljenosti dela srpskih dramskih pisaca u inostranstvu, ona su zbog dejstva pandemije ređe prisutna u repertoaru (uopšte nisu radila pozorišta u Sloveniji, Severnoj Makedoniji, Crnoj Gori), tako da je oslonac u selekciji Krugovi našao u predstavama iz Hrvatske i Bosne i Hercegovine.
Sterijino pozorje dobilo je, inače, saglasnost Kriznog štaba za povećanje kapaciteta gledališta, pa je pušten u prodaju dodatni kontigent ulaznica za gotovo sve predstave u konkurenciji za nagrade.
Festivalski sajt je pozorje.org.rs, a program se nalazi i u Kalendaru portala SEEcult.org.
