65 godina FPU Beograd
Fakultet primenjenih umetnosti u Beogradu, prva i svojevremeno jedina takva visokoškolska ustanova na prostoru bivše Jugoslavije, obeležio je 65 godina postojanja, a povodom tog jubileja objavljen je i prvi Zbornik FPU čiji je priređivač prof. Rastko Ćirić.
Sve zvanice i učesnici proslave jubileja FPU, održane 26. novembra u Narodnoj biblioteci Srbije, dobili su na poklon “Zbornik FPU. 1 (2013)”, sačinjen od dnevnika, prizora i sećanja na bogatu istoriju tog fakulteta na koju je podsetio i kratki film “65 godi/na FPU” koji je realizovao Dušan Ubović sa RTS-a. Film sadrži dosad neobjavljene arhivske snimke Beograda na razmeđu 19. i 20. veka, doba kada Kiril Kutlik, Dragutin Inkiostri - Medenjak, Beta i Rista Vukanović pokreću umetničko (i) zanatsko obrazovanje mladih - preteče srednjih i viših škola.
FPU potiče od Škole za primenjenu umetnost, koja je osnovana 1938. godine, a 1948. podignuta je na rang Akademije, čiji je prvi rektor bio vrsni grafičar Branko Šotra. Sadašnji naziv FPU je dobio 1973. godine, a svojih osam odseka reorganizovao je u katedre. U filmu o istorijatu FPU vide se i snimci sa godišnjih izložbi studenata “Diplomac”, počev od 1968. godine iz koje potiče i dragocena jednominutna prva animacija na tom fakultetu - “Mona Liza”, diplomski rad kasnijeg profesora Aleksandra Aleka Pajvančića, tada studenta čuvenog prof. Miloša Ćirića.
Proslavi jubileja FPU-a prisustvovao je i ministar prosvete, nauke i tehnološkog razvoja Srbije Tomislav Jovanović, koji je istakao da je ono što preovladava u svetu znanje, a kada je stečeno ljubavlju i talentom, onda su akademski obrazovani primenjeni umetnici i dizajneri ti koji predstavljaju izuzetnost države, koja tome mora dati punu podršku.
U ime Univerziteta u Beogradu, koji je 2012. godine obeležio 55-godišnjicu, rektorka Ljiljana Mrkić-Popović podsetila je da je prošle godine obeležena i 75-godišnjica Fakulteta muzičke i Fakulteta likovnih umetnosti, a u decembru će 65 godina proslaviti i Fakultet dramskih umetnosti.
FPU sada ima oko 700 studenata na četvorogodišnjim osnovnim i jednogodišnjim master studijama u programima: primenjena umetnost, dizajn i konzervacija i restauracija. Prva dva čine spoj za umetničke i naučne doktorske studije. Akademskim obrazovanjem studenata bavi se 98 nastavnika i saradnika, raspoređenih na četiri gradske lokacije.
Postoji i šest fondova nazvanih po uglednim profesorima, iz kojih se najboljim studentima dodeljuju nagrade.
Fakultetska biblioteka, koja je 1948. godine imala 420 naslova, narasla je na oko 22.000 jedinica, od čega je više od 9.000 monografskih publikacija. FPU razvija i izdavačku delatnost koju, pored strukovnih knjiga, čini i sedam brojeva časopisa “Signum”.
Uoči svečanosti FPU, u galeriji “Kombank art hol” (zgrada “Politike”) otvorena je izložba “Telo 4” sa crtežima 39 studenata. Proteklog leta je Muzej primenjene umetnosti u Beogradu ugostio tradicionalnu izložbu radova studenata završne godine osnovnih akademskih studija “Diploma 2013”, a u Kulturnom centru Srbije u Parizu do 31. decembra traje izložba savremenih ćiriličnih fontova iz Srbije u organizaciji Udruženja “Tipometar”, među kojima su i studentski radovi.
Ceo program obeležavanja 65-godišnjice FPU Beograd uokviren je znakom proslave koji je osmislio student četvrte godine grafičkog dizajna Stevan Ivić.
Vredan prilog proslavi jubileja je prvi Zbornik FPU, koji je priredio prof. Rastko Ćirić, a ideju za tu knjigu dobio je pre nekoliko godina, kada je u zaostavštini svog oca Miloša pronašao ukoričene stranice pisaćom mašinom kucanih dnevnika Branka Šotre sa studentskih ekskurzija početkom 50-ih godina.
Ćirić je 2008. godine, prilikom rada na izložbi profesora FPU povodom 60-godišnjice tog fakulteta, održane u Umetničkom paviljonu “Cvijeta Zuzorić”, sa žaljenjem uvideo da FPU nema sređenu dokumentaciju, osim manjeg broja fotografija u Biblioteci. Ustanovio je, kako je naveo u uvodniku Zbornika, i da pojedini odseci nemaju nijednu fotografiju iz svoje prošlosti. S obzirom da Grafički odsek ima predmet Fotografija, pa poseduje veći broj snimaka koji prikazuju atmosferu na Fakultetu, to je i bila potencijalna građa za dokumentaciju. Sa video materijalima situacija je bila još gora. Ćirićev predlog da se u okviru biblioteke napravi medijateka, sa kompjuterom koji bi čuvao fotografije, radove studenata i profesora, faksimile, filmove, emisije, ukratko sve vrste arhivske građe, naišao je na odobravanje i tu je sve stalo.
Kada je pronašao Šotrin dnevnik, koji je bio, međutim bez ijedne ilustracije ili crteža, Ćirić je, na sreću, pronašao i veći broj crteža svojih koje su radili tokom tih ekskurzija, pa je prvi dnevnik mogao da bude ilustrovan autentičnim crtežima rađenim na časovima crtanja u prirodi koje je Šotra vodio. Fotografije prikazuju tadašnje studente Akademije primenjenih umetnosti tokom rada ili odmora, a na mnogim grupnim fotografijama nalazi se i Šotra. Nekoliko strana sa tim, do sada neobjavljenim fotografijama, Ćirić je grupisao kao poseban odeljak, jer su snimljene i na drugim ekskurzijama (Ohrid, Makedonija, manastiri Srbije…) koje su u to vreme, prema kazivanju profesora Ljubodraga Jankovića Jaleta, bile veoma česte: najmanje jedna velika ekskurzija tokom leta i više kraćih tokom školske godine.
“Naši sadašnji studenti ne mogu se pohvaliti ničim sličnim. Tokom 90-ih profesor (Bogdan) Kršić je organizovao jednu ekskurziju po manastirima Srbije, kojoj sam posvetio jedan tekst, a za četiri ekskurzije u inostranstvo koje sam ja uspeo da izvedem, srećom postoje dnevnici koje sam zajedno sa studentima vodio. Oni ne liče na Šotrine literarne dnevnike, to su ilustrovani albumi novog medijskog doba, koji su puni crteža, fotografija, nalepnica i drugih artefakata prikupljenih tokom puta. U njihovoj izradi učestvovali su i studenti. Tako ova knjiga počinje i završava se dnevnicima sa studentskih ekskurzija rađenim u razmaku od 50 godina”, naveo je Ćirić koji je materijal za Zbornik, kako je naveo, prikupio odakle god je mogao. Neki tekstovi su već objavljeni ili su napisani na njegovu molbu.
Tri priloga preuzeta su iz objavljenih knjiga iz kojih su izdvojeni segmenti koja se odnose na FPU - autobiografski zapisi Bosiljke Kićevac, Aleksandra Ajzinberga i Bogdana Kršića. Tu su i sećanja Zore Živadinović Davidović, Ljubodraga Jankovića Jaleta i Branislava Stajevića objavljena 1998. u monografiji “50 godina FPU”.
Kuriozitet predstavljaju i sačuvani rukom ispisani natpisi sa maskenbala, dočeka nove godine, projekcije crtanih filmova koje su organizovali studenti katedre Grafike Akademije primenjenih umetnosti, početkom 50-ih. Tekstovi o životu i radu profesora Stjepana Filekija iz magistarskog rada Olivere Batajić u međuvremenu su objavljeni u okviru knjige “Kofer pun slova” u izdanju “Tipometra” (2011), koja sadrži i tekstove zasnovane na intervjuima sa profesorima FPU Aleksandrom Dodigom (tekst Vedrana Erakovića) i Đorđem Živkovićem (Olivera Stojadinović).
Naslov knjige “Zbornik FPU 1” dat je sa željom da to bude prva od mnogih budućih knjiga, naveo je Ćirić, koji je pozvao sve koji vezuju sećanja vezuju za taj Fakultet/Akademiju da ih zapišu i prilože za sledeće nastavke.
Dimitrije Stefanović
