4. REZ – Svetlosne razglednice
Teorija koja Hoda [TkH] organizuje 26. decembra u Domu omladine Beograda četvrto izdanje festivala REZ kojim će dati presek savremenog eksperimentalnog filma iz Hrvatske, uz fokus na radove Ane Hušman, koja predstavlja jedan od danas najzapaženijih i najistrajnijih glasova eksperimentalnog filma u post-jugoslovenskom kulturnom prostoru.
Uz veliki deo opusa Ane Hušman, nagrađivane autorke, docentkinje na odseku za animirani film i nove medije Akademije likovnih umetnosti u Zagrebu i suosnivačice udruženja RESTART, program četvrtog REZ-a, objedinjen nazivom “Svetlosne razglednice”, obuhvata i najnovije radove Ivana Faktora, Borisa Poljaka i Vladislava Kneževića.
Publika će videti filmove Ane Hušman “Plac” (2006), “Ručak” (2008), “Razglednice” (2013) i “Volim te, Ines” (2017), nakon kojih će biti održan i razgovor sa autorkom o njenom radu i specifičnim problemima njenog filmskog opusa, koji će od 21 sat voditi teoretičar umetnosti Branislav Dimitrijević iz Beograda.
U kratkom filmu “Plac” Ana Hušman bavi se kupovinom namirnica na pijaci i fenomenom preferiranja domaćeg nad uvoznim koje je prisutno kod svih kupaca, bez obzira da li je zaista bolje i kvalitetnije, a polazi od argumenta da se kupovinom hrvatskih namirnica pomaže razvoj hrvatske poljoprivrede, kao i da je domaće bolje jer je poznato i finije, ne uzimajući u obzir da nije pitanje da li je uvozno ili domaće ,već na koji je način uzgajano. Za izradu zimnice kupuje se isključivo domaće i poznato, te ga je potrebno preparirati i spremiti, kako bi bilo sigurno i očuvano, zaustavljeno u svom najboljem trenutku da bi trajalo celu zimu. U tom procesu potrebno je ukloniti sva strana tela, odabrati najlepše komade, one koji nisu oštećeni, te sve dobro očistiti da bi se zimnica sačuvala od kvarenja, da bi bila “sigurna”….
Film “Ručak” bavi se običajima pri jelu i piću – specifično situacijom ručka, jer zajednički obrok je centralno mesto na kojem drugima pokazujemo svoju uglađenost i civilizovanost. Pravila lepog ponašanja na koja nailazimo u bontonima za sebe kažu da pomažu ljudima u boljem međusobnom razumevanju i olakšavanju komunikacije, te nam omogućuju da se lakše i sa više samopouzdanja krećemo u društvu. Njima nas uče od rođenja, što je ujedno i jedini način da ih u potpunosti usvojimo. Svoj izvor ta pravila imaju u zapadnoj kulturi, a prema njihovom poštovanju lako je prepoznati ko je civilizovan, a ko nije…
Ana Hušman, Razglednice, 2013, HD, 23'
“Razglednice” se bave metodama igranja uloga, igrokaza, izražajnog čitanja, insceniranja bajki, kao i pisanja i čitanja razglednica, koje se ističu u nastavnom planu za hrvatski jezik i metodici podučavanja hrvatskog kao stranog jezika. U kombinaciji s priručnikom za učenje hrvatskog jezika za strance i razglednicama poslatim iz Amerike u Hrvatsku, te su metode polazna tačka za improvizovane i performativne situacije u kojima učestvuju i profesionalni glumci i amateri.
Osnova dramaturškog zapleta filma “Volim te, Ines” je melodramska situacija o nemogućnosti odnosa, izvedena u televizijskom studiju koristi jezik i specifičnosti produkcijskih uslova proizvodnje TV serija, sapunica i drama, odnosno produkcije okarakterisane nazivom jeftine kulture.
Prostor snimanja – virtuelni studio, televizijski green screen studio sa svega nekoliko rekvizita – i prostor dešavanja – dnevna soba generisana u 3D tehnologiji – omogućavaju da se filmski prostor uživo tokom snimanja tretira postupcima bližim montažnim zahvatima na filmu ili uređivanju teksta, da se materijal obrće, okreće, vrti u loop, ponovo vrati, potpuno izbriše, dekonstruiše u skladu sa potrebom izvedbe/kretanja protagonista ili zahtevima teksta. Repeticijom narativa i traženjima kompromisa bezuspešno se pokušava uspostaviti dijalog. Umesto toga, događa se govorenje bez slušanja, razrešenja situacije nema već sledi niz upornih i tvrdoglavih pokušaja koji svi vode na početak. Kao osnov konflikta, odnosno uputstvo za izvedbu koristi se citat Nikole Tanhofera o dvojnoj ili ukrštenoj osnovnoj svjetlosnoj poziciji.
Ana Hušman, Volim te, Ines, 2017, DCP, 14’
Ana Hušman u svojim radovima raščlanjuje strukturu i teksturu filmskih elemenata kroz različite forme filma, instalacije, knjige, zapisa slike, zvuka, teksta. Eksperimentiše s mogućnostima animacije, dokumentarnim i igranim elementima u filmu, glasom i artikulacijom. Unutar radnih procesa, zanima je preispitivanje i obrtanje pozicije amaterskog i profesionalnog subjekta performativnosti, samog medija i struktura koje diktiraju i proizvode obrasce ponašanja.
Poslednjih godina dobila je više domaćih i internacionalnih nagrada. Njeni radovi prikazani su na izložbama i festivalima širom sveta, među kojima su deveto Bijenale u Kvangdžuu, 53. Oktobarski salon u Beogradu, Medienturm Gallery u Gracu, On the Eastern Front u Ludvig muzeju savremene umetnosti u Budimpešti, “lucy” bodig & Art on Stage, URA u Istanbulu, Stuttgarter Filmwinter u Štutgartu, Međunarodni filmski festival u Roterdamu, Festival eksperimentalnog filma i videa 25 fps u Zagrebu, DOK u Lajpcigu…
Uoči predstavljanja opusa Ane Hušman, publika REZ-a ima priliku da pogleda od 19 sati i filmove Ivana Faktora “Sve bih ostavio ovdje” (2016), Borisa Poljaka “Oni samo dolaze i odlaze” (2016) i Vladislava Kneževića “Završni krug” (2017).
Ivan Faktor je za film “Sve bih ostavio ovdje”, u kojem kroz prozor prati zatečene situacije kroz četiri godišnja doba i beleži sve malom DV kamerom, dobio nagradu Oktavijan za najbolji eksperimentalni film na ovogodišnjim Danima hrvatskog filma.
Ivan Faktor, Sve bih ostavio ovdje, 2016, V/DCP, 11’
Faktor (1953) se bavi eksperimentalnim filmom, fotografijom, videom i video-instalacijama. Bio je urednik Tribine kluba ljubitelja filma u Osijeku (1975-1977), potom voditelj filmskog programa Studenskog centra (1981-1988), a od 1992. godine urednik filmskog programa Kinematografa Osijek. Filmove, a potom video radove, snima kontinuirano od 1975. Učestvovao je 1995. na 46. Bijenalu u Veneciji, a 2002. bio je predstavnik Hrvatske na 25. Bijenalu u Sao Paulu. Dobio je brojne nagrade, među ostalima i veliku nagradu na 11. Danima hrvatskog filma 2002, godišnju nagradu “Vladimir Nazor” za film 2002, kao i Veliku nagradu 39. Zagrebačkog salona 2005. Takođe, dobitnik je godišnje nagrade “Vladimir Nazor” na području likovne i primenjene umjetnosti. Osnivač je i voditelj galerije “Kazamat” u Osijeku (2001-2004) i Performans art festivala od 2001. godine do danas. Od 2006. do 2010. bio je direktor Gradskih galerija Osijek.
Film Borisa Poljaka “Oni samo dolaze i odlaze”, koji prati jutarnja događanja na splitskoj plaži Bačvice, na kojoj se susreću mladi koji se vraćaju iz noćnog provoda i stariji ranoranioci koji šetaju i prolaze, dobitnik je nagrade Oktavijan za najbolji dokumentarni film i najbolju režiju na Danima hrvatskog filma 2017.
Boris Poljak, Oni samo dolaze i odlaze, 2016, HD/DCP, 20’
Poljak (1959) je od 1978. godine član Kinokluba Split, u čijoj je produkciji tokom 1980-ih ostvario kao autor dva neprofesionalna filma (Nova godina i Geronimo je mrtav), a kao snimatelj osam eksperimentalnih filmova na super 8 i 16 mm. Od početka 1990-ih deluje kao profesionalni filmski i televizijski snimatelj. Jedan je od organizatora Sabora alternativnoga filma u Splitu (1982-1988), te jedan od pokretača Međunarodnoga festivala novoga filma i videa u Splitu. Nagrađen je za snimateljski rad na Danima hrvatskog filma 2000, 2001, 2004. i 2005.
REZ predstavlja i film Vladislava Kneževića “Završni krug” koji prikazuje krajnje redukovanu pokretljivost i napetost fizičkog tela postavljenog u napušteni industrijski pogon. U praznini prostora bez mašina ljudsko telo je u radnom taktu arhaične pulsacije. Spori i hiperkontrolisani pokreti pokušavaju da održe koheziju, ali otpadanje površinskih slojeva predstavlja nezaustavljivost procesa dematerijalizacije. Pozicije tela ukazuju na kolektivno sećanje fizičkog ustrojstva stvari koje nestaju u intenzivnoj hladnoći calculusa. Traumatična pozicija telesnosti ogoljena je u kružnom, nezaustavljivom kretanju prema konverziji podataka materijalnog sveta. Većina tonskog segmenta filma kreirana je intervencijama na audio zapisu disanja za vreme izvođenja performansa bez prisustva publike.
Vladislav Knežević, Završni krug, 2017, DCP, 17’
Knežević (1967) je studirao režiju na Akademiji dramske umetnosti u Zagrebu i na De Vrije Academie u Hagu, a od 1993. radi kao reditelj za različite televizijske programe. Eksperimentalnim filmom, videom i zvukom bavi se od 1988. Bio je inicijator i organizator programa Reference to Difference, televizijske emisije o eksperimentalnom filmu i videu Videodrom. Dobitnik je dve nagrada Oktavijan za najbolji eksperimentalni film 2010. i 2014 (Archeo 29, A.D.A.M.), nagrada za najbolje stereoskopske i 3D filmove na festivalima u Njujorku 2014. i Karlsrueu 2015. godine. Suosnivač je Međunarodnog festivala eksperimentalnog filma i videa 25 fps u Zagrebu.
TkH organizuje Festival savremenog eksperimentalnog filma REZ u saradnji sa Domom omladine Beograda i Multimedijalnim institutom iz Zagreba, a pokrenut je 2014. godine sa idejom da svake godine u fokusu bude jedan/na od najznačajnijih i još uvek aktivnih autora/ki koji svoje radove smeštaju u polje filmskog eksperimenta, odnosno specifična scena eksperimentalnog filma koja se vezuje za rad dotične/og autorke/a. Cilj festivala REZ je da kreira umetničku i edukativnu platformu za predstavljanje i promociju inovativnih i radikalnih filmskih praksi.
Program se realizuje uz finansijsku podršku Ministarstva kulture i informisanja Srbije, Hrvatskog audiovizualnog centra (HAVC) i uz medijsku podršku portala SEEcult.
Tim festivala REZ čine Marta Popivoda (umetnička direktorka), Petar Milat (selektor), Dragana Jovović (izvršna direktorka), Katarina Popović (vizuelni identitet), Jelena Knežević, Sanja Ljumović i Milica Ševarlić (PR), Ksenija Đurović i Marta Marković (organizacija), Branko Banjanin (kinooperater) i Katarina Kolar (dizajnerka zvuka).
Tim festivala posebno zahvaljuje autorima, Vladislavi Vojnović, Dubravki Sekulić, Ani Vujanović, Stefanu Ivančiću, Vanji Andrijević, Mislavu Vinkoviću, Miranu Juriću, Hrvatskom filmskom savezu, udrugi Domino i festivalu Perforacije, te produkciji i distribuciji Bonobostudio.
Ulaz na sve programe četvrtog REZ-a je besplatan, a satnica se nalazi u Kalendaru portala SEEcult.org.
(SEEcult.org)
