U Moskvu!, u Zagrebu
Završnica zagrebačkog festivala, 1. i 2. oktobra, u znaku je Antona Pavloviča Čehova i predstave “U Moskvu, u Moskvu” Franka Castrofa, koja se raskošno igra političkom i dekadentnom dimenzijom Čehovljeve drame, inkorporirajući u nju istorijske događaje u Rusiji 20. veka. Komad “U Moskvu, u Moskvu” teatra Volksbühne am Rosa - Luxemburg - Platz, nastao je prema Čehovljevom klasiku “Tri sestre” i delu “Seljaci”, u koprodukciji s moskovskim Međunarodnim festivalom Čehov u Moskvi, bečkim Festwochenom i Gete institutom u Moskvi.
Završnica zagrebačkog festivala, 1. i 2. oktobra, u znaku je Antona Pavloviča Čehova i predstave “U Moskvu, u Moskvu” Franka Castrofa, koja se raskošno igra političkom i dekadentnom dimenzijom Čehovljeve drame, inkorporirajući u nju istorijske događaje u Rusiji 20. veka.
Komad “U Moskvu, u Moskvu” teatra Volksbühne am Rosa - Luxemburg - Platz, nastao je prema Čehovljevom klasiku “Tri sestre” i delu “Seljaci”, u koprodukciji s moskovskim Međunarodnim festivalom Čehov u Moskvi, bečkim Festwochenom i Gete institutom u Moskvi.
Kao direktor berlinskog Volksbühnea, Castrof je učinio teatar važnim istraživačkim mestom u svetskom teatru, šokirajući konvencionalno pozorište smelim adaptacijama romana i građanskih drama.
Njegove interpretacije Dostojevskog, kako su istakli umetnički direktori Festivala Dubravka Vrgoč i Buljan, spadaju u antologiju savremenoga teatra. U predstavama koristi i sredstva masovnih medija, kamere snimaju i istovremeno projektuju sliku na velikom ekranu, prikazujući šta se događa unutar kutaka scenskog prostora.
Prema navodima Sebastiana Kaisera, u Rusiji je nakon Oktobarske revolucije novi pokret “Proletkult”, sa oko 400.000 registrovanih članova, izopštio Čehova i zabranio izvođenje njegovih tekstova u novoosnovanim radničkim i vojnim teatrima. Čehova su optužili da je pisao u buržoaskom okruženju i da se tekstovima obraća isključivo buržoaskoj publici, što je, smatrali su, štetilo revoluciji. Ali, zapravo, te upravo suprotno tim “klasnim” optužbama, Čehov je jako dobro znao - i to još od svog literarno-sociološkog putovanja u kažnjeničku koloniju na Sahalinu - kakav je položaj potlačenih i najsiromašnijih u carskoj Rusiji.
U pronicljivoj noveli “Seljaci” (1897) opisuje ruski proletarijat: oni piju, psuju, grubi su i neotesani, nepismeni i neobrazovani, gotovo “nalik stoci”. I sama nada u bolji život ovim ljudima je, čini se, luksuz.
Pored drugih mesta na Krimu, Čehov je pisao drame koje do danas u jednakoj meri vladaju “buržoaskim” teatrom u Nemačkoj i Rusiji. Sami tekstovi nastali su u istorijskoj fazi tranzicije i prikazuju zemlju koja se “zamrzla” oko 1900. i iščekuje promenu. Vlastelinstvo još uživa povlastice, oligarhija industrijalaca i zemljoposednika podelila je zemlju među sobom...
To tupilo simbolizuju i “Tri sestre” Čehova, ali iz druge perspektive - dok je prvo delo kozmografija proletarijata, drugo je buržoazije.
Castrof u svojoj “moskovskoj” predstavi združuje te dve perspektive, predstavljajući socijalno-revolucionarni potencijal koji je Čehov podsvesno skicirao kao pogled na 20. vek i aludirajući (u najmanju ruku) na istorijske događaje, poput Oktobarske revolucije.
Castorf već gotovo 15 godina stvara veka od najvažnijih dela savremenog teatra u Nemačkoj. Još kao mlad reditelj u Istočnoj Nemačkoj iskaljivao je bes najpre na birokratskom socijalizmu. Prognan je u provinciju (Anklam) i nastavio da napada prihvaćeni kanon skrivene kritike sistema utemeljen u istočnonemačkom teatru sve dok nije dobio dozvolu da radi na Zapadu. Nakon nemačkog ujedinjenja, eksplodiralo je njegovo gađenje prema izmišljenim zajedničkim osobinama, posebno spram pobedničke kapitalističke politike koja je tvrdila da je “sve u redu”.
U godinama neposredno nakon pada Berlinskoga zida Cstrof se snažno obrušio na osmeh državne vlasti, suočavajući ga s depresivnom stvarnošću sistemskog preokreta. Između ostalog, postavio je 1990. je Šhilerove “Razbojnike” kao rekvijem NDR i tom predstavom je zagalamio protiv invazije i besnio zbog “rastuće depresije” stanovništva Istočne Nemačke.
Od mladenačkog, obnaženog buntovništva kojim je vređao publiku do montaža Šilera, Hegela i De Sada, agresivni Castorfov spektakl već tada je gađao iz svih oružja kojima je autor izražavao nezadovoljstvo. Kršenje pravila postalo je njegov princip, iz kojeg je razvio teatar kojem je sve dopušteno, i koji na ništa nije obvezan. A taj princip primenio je i na druge društvene situacije kada je spajanje dve Nemačke u potrošačko društvo istorijski izbleđelo kao tema.
Prema rečima samog reditelja, za njega vredi samo jedno pravilo: “Odbaciti jednoznačnosti, izmaknuti tlo pod nogama značenjima - to je ono što sam oduvek hteo činiti!”
Zagrebački Festival svetskog kazališta predstavio je u osmom izdanju i predstave iz Belgije, Francuske i Nemačke, a počeo je 17. septembra plesnom produkcijom “Ulica Vandenbranden broj 32” belgijske trupe Peeping Tom, koja je bila među atrakcijama sedmog Beogradskog festivala igre (BDF) u aprilu ove godine.
Program je obuhvatio i produkciju Festivala u Avinjonu “Moj tajni vrt”, koju su režirali Stanislas Nordey i Falk Richter, predstavu “Izvan konteksta, za Pinu” flamanskog reditelja i koreografa Alaina Platela i njegove trupe Les Ballets C de la B iz Genta, posvećenu legendarnoj nemačkoj koreografkinji Pini Bausć, koja je preminula u junu 2009. godine, te “Megalopolis” berlinskog teatra Schaubühne am Lehniner Platz, u režiji Constanze Macras.
Organizator Festivala je Zagrebačko kazalište mladih, pod pokroviteljstvom gradskih vlasti za kulturu, i uz podršku Ministarstva kulture Hrvatske, Gete instituta u Zagrebu i nemačkog Ministarstva spoljnih poslova.
Sajt Festivala svjetskog kazališta je je www.zagrebtheatrefestival.hr, a program se nalazi i u Kalendaru Portala za kulturu jugoistočne Evrope SEEcult.org
(SEEcult.org)
