Zlatko Burić otvara 18. Slobodnu zonu

Hrvatsko-danski glumac Zlatko Burić otvoriće 18. Filmski festival Slobodna zona 3. novembra u MTS dvorani u Beogradu, uoči projekcije filma Rubena Estlunda “Trougao tuge” u kojem igra jednu od glavnih uloga. To je jedan od više od 60 dugometražnih angažovanih filmova u igranoj i dokumentarnoj formi koji će biti prikazani do 8. novembra u Beogradu, Novom Sadu i Nišu.

Burić je u nagrađivanom Estlundovom filmu “ostvario fenomenalnu ulogu ruskog milijardera jevrejskog porekla. Oduševljeni smo što je prihvatio poziv da bude naš gost i svečano otvori” 18. Slobodnu zonu, izjavio je 1. novembra na konferenciji za novinare direktor i selektor Slobodne zone Rajko Petrović.

Rođen 1953. u Osijeku, Zlatko Burić se početkom 80-ih godina preselio u Dansku, gde je postao izuzetno popularan zahvaljujući filmskoj trilogiji “Pušer” Nikolasa Vindinga Refna, u kojoj igra srpskog narko-bosa Mila. Glumio je i u blokbasteru “2012” Rolanda Emeriha i nagrađivanom filmu “Slatke pokvarene stvari” Stivena Frirsa, kao i u hrvatskim hvaljenim ostvarenjima “Comic Sans” Nevija Marasovića i “Ne gledaj mi u pijat” Hane Jušić. Nedavno je igrao i u seriji “Šutnja” Dalibora Matanića.

Pošto je prva projekcija “Trougla tuge” u Beogradu rasprodata, Zlatko Burić pokloniće se publici i na dodatnoj projekciji Zlatnom palmom ovenčanog Estlundovog filma u 21 sat u MTS dvorani.

Ivan Bakrač, Branka Pavlović, Rajko Petrović i Ivan Milenković, foto: Olivera Ranđić

Osim u Beogradu, Estlundova kritika kapitalizma otvoriće iste večeri 18. Slobodnu zonu i u Nišu (Cineplexx) i Novom Sadu (Arena Cineplex).

“Više od deset godina ovim festivalom i drugim projektima trudimo se da pokažemo koliko nam je važna decentralizacija u kulturi”, istakao je Rajko Petrović, najavljujući više od 60 dugometražnih filmova. Računajući i kratkometražne koji dolaze iz programa u radu s mladima, 18. Slobodna zona predstaviće ukupno 77 naslova.

“To je prevelik i bogat program za gabarite festivala kao što je Slobodna zona, ali kako smo iz godine u godinu rasli, desilo se da smo došli do ove tačke. Većina filmova su odlični i sjajni. Bez dileme – ove godine imamo najbolji program do sada”, uveren je Petrović.

Iskorak 18. Slobodne zone ogleda se u saradnji sa Cineplexx salama, gde će se prikazivati selekcija, uslovno rečeno, komercijalnih angažovanih filmova, koji se obraćaju široj publici, izjavio je Petrović. Kao film koji nosi taj program najavio je “Moonage Daydream” Breta Morgana o Dejvidu Bouviju koji će biti prikazivan svake festivalske večeri u bioskopu Cineplexx u TC Galerija, u IMAX sali čije je ozvučenje adekvatno za taj dokumentarac.

Petrović je skrenuo pažnju i na program u Jugoslovenskoj kinoteci sa filmovima italijanske glumice Moniki Viti, kojoj 18. Slobodna zona priređuje omaž i vizuelnim identitetom. Biće prikazana četiri filma koje je Monika Viti radila sa svojim partnerom, velikim rediteljem Mikelanđelom Antonionijem.  

Selektorka Međunarodnog programa (šest filmova), kao i programa 14 plus (tri filma) i Ženska linija (tri filma), Branka Pavlović, istakla je da je ideja vodilja bila “pojedinac u konfliktu ili trenutku suočavanja sa prošlošću, istorijom, porodičnom istorijom ili samim sobom”.

Takav je i film “Pomračenje”, norveška produkcija, u režiji Nataše Urban, autorke poreklom iz Srbije, koja će biti gost Slobodne zone.

Prema rečima selektorke, ona se u ovom dokumentarnom filmu bavi svojom porodicom i direktno i hrabro pokušava da odgovori na pitanje gde su bili i šta su radili 1990-ih godina, koristeći kao metaforu pomračenje Sunca 1999. godine kao kraj tog ciklusa.

Vizuelno i istorijski zanimljiv je film “Okreni se ka suncu”, jer se bavi jednom do najvećih tragedija 20. veka posle Holokausta - sudbinom sovjetskih ratnih zarobljenika u Drugom svetskom ratu, rekla je Branka Pavlović, dodajući da je autorka Aliona van der Horst koristila ekskluzivne, potresne materijale iz sovjetskih i nemačkih, nacističkih vojnih arhiva.

Žiri Međunarodnog takmičarskog programa čine profesor na Fakultetu za medije i komunikacije i video umetnik Boško Prostran, član umetničkog dua Doplgenger, bosansko-nemačka rediteljka Aleksandra Odić i umetnica performansa Nezaket Ekiči, koja se u radovima često bavi temama ženskih prava i prava na slobodu.

Iz selekcije 14+ Branka Pavlović je izdvojila “Nevinost” izraelskog autora Gaja Davidija koji živi u Danskoj, navodeći da je to “angažovan, kontroverzan film o mladim ljudima koji se nisu vratili sa odsluženja obaveznog vojnog roka u Izraelu i postavlja ključno pitanje: kada vas određuje društvo, sistem, država i porodica, koliko, zapravo, slobode imate za sebe”?

Filmove iz Ženske linije režirali su muškarci, ali sva tri su o jakim ženama, istakla je Branka Pavlović, navodeći film “Betina” o muzičarki Betini Vegner koja je imala i pesmu o jednoj jugoslovenskoj gastarbajterki iz DDR-a 90-ih godina.

“Ona nije ovde toliko poznata, ali se radujem da je upoznate”, poručila je selektorka.

Selektor regionalnog programa Horizonti Balkana Ivan Bakrač najavio je šaroliku selekciju sa sedam filmova.

“Navikli smo da je Balkan sam po sebi haotičan, i u pozitivnom i u negativnom smislu, ali sam se ja trudio da izvučem ono najpozitivnije. Među autorima ima etabliranih, koji su nagrađivani i na Slobodnoj zoni, poput Gorana Devića, reditelja ‘Hrvatskog narodnog preporoda’, ali i debitanata koji su već startu karijere imali premijera u Kanu, Veneciji i Roterdamu”, rekao je Bakrač.

Iako autori sa Balkana eksperimentišu i žanrovima i stilovima, postoje teme koje su svima zajedničke, a to je suočavanje sa prošlošću i sa posledicama prošlosti.

“S druge strane, tu je ono čuveno jugoslovensko pitanje: Ko je prvi počeo?, pa je zajedničko svim filmovima to što se bave odnosima između porodica, komšiluka i zemalja”, naveo je Bakrač.

U programu Horizonti Balkana su i dve regionalne premijere – hrvatsko-srpska koprodukcija “Garbura” Josipa Žuvana o dvojici dečaka, najboljih prijatelja i prvih komšija iz dveju posvađanih porodica, te “Metronom” Aleksandrua Belka, koji je netipičan za novi rumunski talas, a prikazuje ljubavnu priču osuđenu na propast u doba diktature Čaušeskua.

O najboljem filmu u selekciji Horizonti Balkana odlučivaće rediteljka Milica Tomović, novinarka Tamara Skrozza i producentkinja i teoretičarka filma Jelena Mišeljić.

Na 18. Slobodnoj zoni biće održane premijere dva domaća dokumentarna filma – “4 sunca i klavir”, omaž Vojvodini u režiji etno džez muzičara Borisa Kovača, i “Do daske” Aleksandra Reljića koji se bavi pitanjem zašto tabloidi presuđuju i vode hajke protiv pojedinih građana.

Urednik Kompasa Slobodne zone, filozof Ivan Milenković, predstavio je taj debatni program, koji se ove godine održava i u Novom Sadu kao deo programskog luka Druga? Evropa Evropske prestonice kulture.

Kompas se bavi temama pokrenutim u nekim filmovima sa festivala, a ove godine to će biti kultura otkazivanja (cancel culture) i politička (ne)korektnost, nakon projekcije filma “Sparta” Ulriha Zajdla, zatim kolonizacija rada i radnog vremena uz dokumentarac “Prekovremeni rad” Erika Gravela, kao i rat u Ukrajini, posle filma “Klondajk” Marine Er Gorbah, te položaj žena u muškom svetu, što je tema indijskog filma “Pisanje vatrom” koji potpisuju Sušmit Goš i Rintu Tomas.

Gosti 18. Slobodne zone biće: Goran Dević i Hrvoje Osvadić (Hrvatskog narodnog preporoda), Tudor Panduru (Metronom), Suzan Šimk i Luc Penert (Betina), Vedrana Pribačić i Marta Puhlovski (Veće od traume), Đem Kaja (Ljubav, nemačke marke i smrt), Nataša Urban (Pomračenje), Einari Pakanen (Raj za karaoke), Aliona Simonovna van der Horst (Okreni se ka suncu), Josip Žuvan i Ivana Roščić (Garbura), Škumbin Istrefi (Vera sanja more), Tomas Firhapter (Živeti zajedno), Boris Kovač (4 sunca i klavir) i Aleksandar Reljić (Do daske).

Prateći program za mlade Sonar, pokrenut 2021. godine, bavi se  dokumentarizmom na društvenim mrežama, a prema rečima Lene Trifunović i Tamare Milošević, fokus je na tome kako se beleži avantura na društvenim mrežama i kako se to  razlikuje od pravog dokumentarnog filma. Gosti će biti Igor Šćepanović i Radovan Kovač. Uz projekcije filmova i razgovor sa autorima o probijanju granica tradicionalnog dokumentarnog filma, izazovima i snalaženju kada su u pokretu a žele da plasiraju svoje sadržaje, biće organizovana i radionica Igora Šćepanovića o montaži na putu.

Sonar će biti održan 8. novembra (od 16 do 19 sati) u Sprat baru u Cetinjskoj.

Festival Slobodna zona podržali su potprogram MEDIA programa Kreativna Evropa, Ministarstvo kulture i informisanja Srbije, Rekonstrukcija Ženski fond, Sekretarijat za kulturu Grada Beograda, Gradska uprava za kulturu Novog Sada, Filmski centar Srbije i Francuski institut.

Prošle godine najboljim angažovanim filmom 17. Slobodne zone u međunarodnoj konkurenciji proglašen je “Profesor Bahman i njegovi časovi” nemačke rediteljke Marije Špet, dok je u regionalnoj selekciji pobedio film “Između dve zore” turskog reditelja Selmana Nadžara.

Festivalski sajt je slobodnazona.rs, a program se nalazi i u Kalendaru portala SEEcult.org.

(SEEcult.oirg)