Dragana Žarevac u SGUS – Odgovor je u prevodu

Vizuelna umetnica Dragana Žarevac iz Beograda predstavlja se od 1. jula u Savremenoj galeriji u Subotici izložbom “Odgovor je u prevodu” koja omogućava praćenje geneze njenog rada u oblasti performansa, počev od njegovih “materijalnih tragova” − crteža, beleški, partitura, teksta, fotografije i zvuka, do video zapisa, video performansa, reperformansa i video instalacija “otelovljenog arhiva”.

Dragana Žarevac predstavlja se u Subotici nakon izložbe “Prošireno prisustvo – otelovljeni arhiv”, održane 2021. godine u Galeriji-legatu Milice Zorić i Rodoljuba Čolakovića pri beogradskom Muzeju savremene umetnosti, koja je bila rezultat višegodišnjeg istraživanja njene performativne prakse i ranih video radova. Umetnica nastavlja bavljenje performansom i video-performansom, kao i daljim njegovim prevođenjem unutar savremenog konteksta i globalnih kulturnih tokova, koji nagoveštavaju nepredvidivost prevođenja, navela je u tekstu za katalog kokustoskinja izložbe Slađana Petrović Varagić, koja je radila i izložbu u Čolakoviću sa kolegom Miroslavom Karićem.

Fotografija iz rada "Gledaj, slušaj"

Budući da se o performansu danas govori kao o procesu prevođenja i da se kao njegovo najkonzistentnije stanje smatra transformacija, izložba Dragane Žarevac “Odgovor je u prevodu” pruža u tom kontekstu mogućnost bavljenja ontogenezom performansa i sagledavanja svih njegovih faza kroz različite društvene kontekste u rasponu od četiri decenije.

Dragana Žarevac, kako je navela Slađana Petrović Varagić, ispituje različite medije i u skladu sa svojom profesijom prevodioca, transformiše i prevodi svoje iskaze – od jezičkog izraza u vidu teksta, simbola i znaka, preko crteža i notacija, u vremensku nemedijatizovanu, performativnu i muzičku izvedbenu formu, do fotografije i videa. Sopstvenu dokumentaciju danas koristi kao partituru za nova izvođenja, performirajući sam arhiv za novu i “vanvremensku publiku”. U nastavku tog beskonačnog (interminabilnog) procesa, sam video-reperformans postaje sirovi materijal za izraz u savremenom kontekstu.

Medicine Wheel 1, 2021, flomaster na papiru, 20,2 x 29,8 cm

“Bez unapred predviđene forme, proces prevođenja i preobražaja je jedina konstanta. Njime se uspostavlja mreža relacija − između efemernog umetničkog čina i njegove opredmećene arhive, između pripremne dokumentacije ‘živog’ izvođenja i medijatizovane foto i video grafije (γραφειν), zvuka i slike, tela i glasa, muzike i disanja, teksta i crteža, jezika i znaka, govora i pisma, između (ne)delatnog subjekta i materijalnog dokaza njegovog (ne)rada, između vrednovanja i označavanja, racionalnog i iracionalnog, tradicionalnog i savremenog, prošlog i sadašnjeg... Praćenjem razvoja određenog pojedinačnog performansa, pratimo proces sublimacije ideje, njeno filtriranje i saopštavanje jasnim manifestnim iskazom, često jezičkim (udah – izdah || pauza) ili znakovnim (sinusoida). Otelovljenje arhiva doprinosi sagledavanju ontogeneze performansa, dešifrovanju njegovih mutacija, sojeva i genoma i mapiranju njegovog proširenog polja”, navela je Slađana Petrović Varagić, napominjući da - kao što se u transformativnoj prirodi performansa ne može pouzdano označiti “original” i “prevod”, tako ni u umetničkoj praksi Dragane Žarevac, nema dominantnog i podređenog narativa: “Tenziju ne stvara ‘zastrašujuća asimetrija’ već sveprisutna transformacija. Njeni iskazi menjaju kontekste – od jezičkog, preko muzičkog, matematičko-analitičkog do kontemplativnog, šamanskog i ritualnog. Pitanje koje se postavlja jeste: gde nas vode životne sile performansa. Da li ka dematerijalizovanoj hologramskoj projekciji van vremensko-prostorne uslovljenosti ili ka konzumaciji pohranjenog sećanja i ukidanju zaborava, tj. ka tehnološkom unapređenju čoveka (Intelligence Augmentation) ili pak povratku ljudskoj prirodi, drevnim znanjima i veštini prevođenja iracionalnog u inteligibilni diskurs koji postaje izvor saznanja? Koliko god priznavali nepredvidivosti prevođenja, jedan je odgovor – Odgovor je u prevodu”! 

Fields of Change, 1988, VHS, 25’ 43’’

Dragana Žarevac započela je izlaganje 1979. godine performansima u Studentskom kulturnom centru u Beogradu, kao i u nizu galerijskih prostora bivše Jugoslavije i u inostranstvu. Njen rad karakteriše lični stav o pitanjima od opšteg društvenog značaja. Izlaže video radove i instalacije, crteže i radove u zvuku. Izlagala je, između ostalog, u Kunsthaleu u Beču, Tejt Modern galeriji u Londonu, Centru Žorž Pompidu u Parizu, ZKM-u u Karlsrueu, KunstVerkeu u Berlinu, Art in General u Njujorku i u Muzeju savremene umetnosti u Beogradu.

Dobitnica je nagrade Centra za umetnost i tehnologiju medija (ZKM) u Karlsrueu (1998), Zlatne sfinge za opus na Festivalu Videomedeja u Novom Sadu (1999) i nagrade Umetničke galerije “Nadežda Petrović” u Čačku na Memorijalu Nadežde Petrović(2005). Rezidencijalne boravke ostvarila je u ZKM-u, CICV-u, Erimonkuru i u Sant Antoninu. Radi kao kustoskinja i selektorka video programa, međunarodnih video festivala i izložbi i kao autorka video radionica.

Na otvaranju izložbe u SGUS biće izveden performans “Mudra voda”.

Kokustoskinja izložbe iz SGUS je Tamara Kucor, a biće otvorena do 20. avgusta, do kada je najavljena i promocija kataloga, kao i prateći programi.

*Naslovna fotografija: Gledaj, slušaj, 2021, video HD, 1’18’’

**U prilogu: snimak vođenja kroz izložbu Dragane Žarevac “Prošireno prisustvo – Otelovljeni arhiv” u Legatu Čolakovića, 2021.

(SEEcult.org)