Art ili pakt

Multimedijalna platforma savremene ženske umetnosti, teorije i aktivizma (K.A.T.), posvećena temi “Art ili pakt”, predstavlja od 19. novembra u Galeriji SULUV u Novom Sadu izložbu “Performans, performativnost i dokument” sa radovima različitih generacija umetnica i umetničkih grupa iz regiona koji artikulišu pitanja političkog, ekonomskog, kulturološkog, javnog i privatnog položaja žena. Program drugog izdanja K.A.T. platforme obuhvata i konferenciju “Politike tela u savremenoj umetničkoj praksi”, te promocije knjiga “Milica Miletić Tomić - Pouke i polemike” i “Lexicon of Tanjas Ostojic”, kao i razgovore sa umetnicama i radionice.

Na izložbi “Performans, performativnost i dokument”, čiji su autori Andrea Palašti (koncept) i Dejan Vasić (kustos), učestvuju umetnice Danica Bićanić, Ivana Smiljanić, Lana Čmajčanin, Lala Raščić, Olga Dimitrijević, Tanja Ostojić i Vlasta Delimar, te umetničke grupe Doplgenger (Isidora Ilić i Boško Prostran) i Femkanje (Bojana Knežević i Katarina Petrović), čiji radovi na različite načine odražavaju i dovode u pitanje status ženskog identiteta, te ukazuju na razlike sopstvenog umetničkog iskustva.

Izložba se sastoji od video i foto dokumentacije, performansa, delegiranih performansa i predavanja-performansa.

Otvaranje izložbe obeležiće tako performans hrvatske umetnice Vlaste Delimar “Pravo na orgazam posle šesdesete”, kojim je učestvovala i na 18. Bijenalu umetnosti u Pančevu ranije ove godine.

Dominantne umetničke strategije zastupljenih umetnika i umetničkih grupa su provokacija i subverzija postojećeg sveta umetnosti i društva iz rodne prespektive: (de)konstrukcije identiteta; pitanja seksualnosti i ljubavi; klasne i političke pozicije; odnosa državnih, administrativnih i ideoloških aparata prema političkim, ekonomskim i ratnim migracijama; uloge mita i njegove rekontekstualizacije u savremenom društvu; kulturne politike i uređivanja u domu i umetnosti; obećanja i realnih društvenih  dometa participativne umetnosti; reprezentacije ženskog tela i uloge žene u socijalističkom društvu; solidarnost i žensko-ženski odnos; odnosa prema promenama društvenog uređenja tokom i nakon revolucije.

Kao centralno mesto izložbe postavljen je performans, koji podrazumeva upotrebu tela kao umetničkog sredstva izražavanja. Telo je, kako je navedeno u pratećem tekstu izložbe, “tačka ukrštanja socijalnog uređenja i subjekta, predstavljenog u opoziciji spoljašnjeg (javnog i društvenog) i unutrašnjeg (intimnog i privatnog). Upravo telo kao simbol političkog govora i artikulacije erodira ovu opozitnost i oblikuje politiku oslobađanja. Naš stav je na liniji sa feminističkim pristupom da performativnost shvatamo kao otvaranje kritike ka sebi, koja bi bila rezultat direktnijeg kontakta sa publikom, izložbom kao reprezentacijom koja je putem diskurzivnih programa otvorena za medijaciju”.

Izložba je nadahnuta teorijom i praksom feminizma kao političke ideologije koja je osvojila za ženu status političkog subjekta, ali je reorganizovala i različita područja znanja i teorijskog promišljanja. Umetnost nadahnuta teorijom i praksom feminizma, kako je istaknuto, baštini njegov subverzivni potencijal i nalog da propituje i dovodi u pitanje važeće kanone i obrasce ponašanja, mišljenja i umetničkog delovanja, a time i aktuelne strukture moći koje ih propisuju i podržavaju. Otud je za tu umetnost dilema “Art ili pakt” uvek aktuelna i sudbinska.

U okviru programa K.A.T. platforme, čije su urednice Vera Kopicl i Silvia Dražić, biće održana i konferencija “Politike tela u savremenoj umetničkoj praksi”, koju čine predavanja i temati “Na granici umetnosti i politike” i “Žensko kulturno nasleđe – modeli čuvanja i prezentacije” u Galeriji Matice srpske (GMS) i Muzeju savremene umetnosti Vojvodine (MSUV)

Konferencija počinje 20. novembra u GMS razgovorom sa umetnicom Ivanom Smiljanić koja prvi put izlaže 22 fotografije - izbor kompozicija opranog veša iz svoje dugogodišnje prakse prostiranja veša "po kućama". To je pokušaj adekvatnog odgovora umetnice na kulturnu politiku prema  kojoj je umetnost nepotrebno opterećenje za državnu kasu. Pažljivom analizom raspodele sredstava koja se u poslednjih 10-ak godina dodeljuju u toj oblasti, Ivana Smiljanić zaključuje da se pod umetnošću podrazumeva tzv. povratak starim vrednostima i očuvanje tradicije, a slušajući izjave visokih državnih zvaničnika, ispostavlja se da je uloga umetnika da krase domove osiromašenog stanovništva. Umetnice među njima imaju preče dužnosti: da se okrenu porodici i vođenju domaćinstva, sa armijom drugih žena, čijom su emancipacijom ozbiljno ugroženi napedak i brojnost nacije. Kompozicije opranog veša Ivane Smiljanić su pažljivo i znalački ređane - umetnica je u njih utkala sva znanja stečena na osnovnim i magistarskim studijama, poštujući likovne kanone, tonske skale i valere, a o tome je ostavila i diskretni vodič za gledalačko oko: tonski ključ na obodu svake zabeležene kompozicije.

Ivana Smiljanić, foto: Florin Bobu, detalj procesa rada, Jaši, 2017.

Prvog dana konferencije biće održano i predavanje Vlaste Delimar “Uspešno starenje”, uz projekciju video rada “Magda ide na sladoled”, te scensko čitanje drame “Ja često sanjam revoluciju” Olge Dimitrijević u MSUV-u, gde će 24. novembra biti nastavljen tematski blok “Politike tela u savremenoj umetnosti” razgovorom sa umetnicom Lanom Čmajčanin, preformansom Danice Bićanić “Ljubavni isečci za Dženesis Pi-Oridž Brejera” i predavanjem-performansom Femkanja “Otvoreni mikrofon”.

Treći blok konferencije biće održan 28. novembra u Galeriji Matice srpske razgovorom na temu “Na granici umetnosti i politike”, uz učešće Vladislave Gordić Petković  (Postjugoslovenska ženska proza: tela i teritorije u prozi Mire Otašević i Daše Drndić), Milese Milinković (Feministička umetnost invalidnosti: (promena) perspektive o (ženskom) Telu sa invaliditetom), Maje Sedlarević (Pravo na abortus – inspiracija crkvi i državi za ograničenja i zabrane, ženama i umetnosti za slobodu i bunt) i Sonje Jankov (Političnost performativnosti u umetnosti), dok će na temu “Žensko kulturno nasleđe: modeli čuvanja i prezentacije” govoriti Olivera Pančić Svirčev (One su pomerale granice), Gordana Todorić (Laura Papo Bohoreta na razmeđi tradicionalnog i modernog ženskog sefardskog pisma), Lidija Mustedanagić (Muzeji žena - pregled i značaj) i Jelena Ognjanović (Umetnice u muzejima).

Konferencija se završava 1. decembra u Kino sali MSUV-a predavanjem Suzane Milevske “Pod staklenom tavanicom: Ukrštanje feminističke i participativne umetnosti” i promocijom knjige “Lexicon of Tanjas Ostojic” o istoimenom višegodišnjem interdisciplinarnom participativnom projektu Tanje Ostojić, uz učešće umetnice i Milevske, autorke jednog od tekstova u tom izdanju. Projekat je realizovan od 2011. do 2017. godine kroz umetničko i akademsko istraživanje, kreativne radionice, izložbe i druge javne događaje u Srbiji, Bosni i Hercegovini, Hrvatskoj i Nemačkoj, uz učešće više od 30 imenjakinja i prezimenjakinja Tanje Ostojić, umetnice iz Srbije koja od sredine 90-ih živi u Berlinu.

Lexicon of Tanjas Ostojic

U okviru programa K.A.T. platforme, 26. novembra u Maloj sali Skupštine Vojvodine biće održana i promocija knjige “Milica Miletić Tomić - Pouke i polemike”, koju je priredila Vera Kopicl, a predstaviće je sa predsednicom Ženske parlamentarne mreže Majom Sedlarević.

Program obuhvata i kustoska vođenja Dejana Vasića kroz izložbu “Performans, performativnost i dokument” 24. novembra i 1. decembra, kao i radionice “Blistavi žeNSki umovi” u Dečjoj sobi Galerije Matice srpske i “Ukus kulture” u školi "Svetozar Miletić".

Multimedijalna platforma K.A.T, koju organizuje Savez feminističkih organizacija (Re)konekcija, deo je projekta “Novi Sad – Evropska prestonica kulture 2021”, a finansijski je podržana od Fondacije 2021, Pokrajinskog sekretarijata za kulturu javno informisanje i odnose sa verskim zajednicama Vojvodine i Uprave za kulturu Novog Sada. Podršku su pružili i SULUV, Mali likovni salon KCNS, MSUV, Galerija Matice srpske i Skupština APV.

Program K.A.T. platforme sa satnicom nalazi se u Kalendaru portala SEEcult.org.

(SEEcult.org)