Obnovljena Galerija Matice srpske, slavi 170 godina
Galerija Matice srpske u Novom Sadu ponovo otvara vrata za javnost posle adaptacije i rekonstrukcije zgrade u kojoj se nalazi od 1958. godine, a uz novitete u enterijeru i eksterijeru, pripremila je i nove programske sadržaje u godini u kojoj obeležava i svoj jubilej - 170 godina od osnivanja.
Zgrada u kojoj se GMS nalazi od 1958. godine nije od tada sveobuhvatno obnavlјana, a nakon šest meseci intenzivnog rada na rekonstrukciji fasade, koja je dobila prvi put dekorativnu rasvetu, galerijski prostor je ponovo dostupan javnosti i svečano će biti otvoren 1. juna na Trgu galerija u prisustvu zvaničnika vojvođanske i srpske vlade.
Završetkom rekonstrukcije fasade okončani su zapravo desetogodišnji radovi na uređenju zgrade GMS, koji su podrazumevali i adaptaciju suterena, uvođenje savremenog protivpožarnog sistema i proširenje prostornih kapaciteta za depoe i konzervatorske radionice 2015. godine, te zamenu krovnog pokrivača i uređenje depoa na trećem spratu tokom 2016. Galerijski prostor je, ugradnjom lifta na spolјnom stepeništu, postao dostupan i osobama s invaliditetom, čime je upotpunjena prošlogodišnja ugradnja lifta za posetioce u unutrašnjosti zgrade, podsetila je 31. maja na konferenciji za novinare upravnica GMS dr Tijana Palkovljević Bugarski.
Uz upravnicu GMS, na svečanosti povodom završetka radova na obnovi fasade i početka obeležavanja jubileja, obratiće se i predsednik Pokrajinske vlade Igor Mirović, ministar kulture i informisanja Srbije Vladan Vukosavlјević i predsednik Izvršnog odbora Vojvođanske banke Marinos Vatis, u ime pokrovitelja svečanosti i koktela.
Program svečanosti pripremlјen je u saradnji s Akademijom umetnosti u Novom Sadu i obuhvata umetničku svetlosnu projekciju na obnovlјenoj fasadi, rad autora profesora Srđana Radakovića, koja akcentuje 20-te i 30-te godine XX veka i pravi sponu između filmske aktivnosti likovnih umetnika u Evropi sa začetkom umetničkih aktivnosti u okviru Muzeja Matice srpske. Kadrovi iz filmova “Međučin”, “Anemični bioskop” i “Ritam 21”, u kojima se pojavlјuju umetnici poput Marsela Dišana, Fransisa Pikabia i Mana Reja, povezani su s najreprezentativnijim delima Uroša Predića, Paje Jovanovića, Save Šumanovića i Ivana Tabakovića, koja se čuvaju u GMS.
Svetlosnu igru na fasadi pratiće izvođenje muzičkih kompozicija profesora Akademije umetnosti u Novom Sadu Nebojše Jovana Živkovića “Trioperuno” i “Fanfare for Brass & Percussion” u izvođenju studenata, a potom je najavljen vatromet.
U okviru adaptacije, u zgradi i oko nje, kako je istaknuto, uvedene su mnogobrojne novine.
U prostoru ispred Galerije postavlјene su dve novoizlivene skulpture Slikar Milan Konjović, rad Jovana Soldatovića, zahvalјujući razumevanju naslednika izliven na osnovu gipsanog modela koji se dugo čuvao i izlagao u holu GMS, baš kao i Ženski akt vajarke Radmile Graovac. Iznošenje umetničkih dela u prostor ispred GMS, kako je istaknuto, prvi je korak ka cilјu koji Novi Sad, kao Evropska prestonica kulture 2021, teži: osvajanju Trga galerija i formiranju Parka skulptura u okviru zelene površine ispred Galerije.
U želјi da svojim osnivačima i utemelјivačima ukaže poštovanje, a posetiocima skrene pažnju na njihovu ulogu i doprinose, izložbenim salama i svečanim salonima u pri zemlјu zgrade dodeljeni su nazivi prema značajnim ličnostima iz istorije Matice srpske. Tako je velika sala u prizemlјu ponela ime Save Tekelije – prvog velikog dobrotvora i počasnog predsednika Matice srpske koji je poklanjanjem 11 porodičnih portreta 1842. godine, pokrenuo i ideju osnivanja Muzeuma.
Mali salon nosi ime prvog sekretara Matice srpske Teodora Pavlovića, čijim zalaganjem je zvanično pokrenuto osnivanje Muzeuma i čije su saradnja s umetnicima i realizacija prvih akvizicija bile snažan doprinos tokom ranih godina rada te institucije. Izložbene sale u prizemlјu nose ime prvog upravnika GMS Milivoja Nikolajevića, zaslužnog za preselјenje u današnju zgradu i utemelјivača izložbenih aktivnosti. Veliki salon nosi ime Leposave Šelmić, upravnice GMS koja je u teškim godinama s kraja XX veka uspela da očuva i unapredi naučnu, izložbenu i izdavačku delatnost Galerije i motiviše pojedince i ustanove na nova dobročinstva i darovanja umetničkih dela. U tom salonu izloženi su portreti svih upravnika i pojedinih časnika Matice srpske važnih za delatnost Galerije.
Galerija je na drugom spratu, u nišama zida koji deli izložbeni prostor sale od pristupnog stepeništa, postavila mini-izložbu nastalu na temelјima ideje o stvaranju Panteona znamenitih Srba, kolekcije portreta značajnih ličnosti pod krovom Matice srpske još iz njenog peštanskog perioda. Odabrani portreti srpskih slikara i vajara XIX i XX veka govore o umetnicima koji su dela stvarali, o umetnicima koji su portretisani, kao i o umetnicima koji su poklanjali svoja dela Galeriji i tako postali deo njene istorije. Šest odabranih skulptura ilustruje različite tehnike, materijale i likovne pristupe i ukazuje na značaj umetnika u razvoju nacionalne umetnosti i muzejskih ustanova.
U stalnoj postavci su, kroz interaktivne aplikacije, video i štampane prikaze, uvedene Konzervatorske priče, postavlјene uz odabrana dela iz kolekcije. One publici predstavlјaju rad konzervatorskog odelјenja na zaštiti i istraživanju kolekcije primenom najnovijih metoda i visoko profesionalnog pristupa.
Uvedena je i nova signalizacija u ulaznom holu, postavlјena je nova tabla Kluba prijatelјa GMS, muzejski bonton, ormarići za ostavlјanje stvari posetilaca, kao i niz drugih sadržaja koji publici obezbeđuju lakše snalaženje u prostoru, prijatniji boravak i uživanje u Galerijskim izložbenim salama.
Pored stalnih postavki XVIII i XIX veka, koje su modernizovane u smislu tehničko-tehnološke opremlјenosti izložbenih sala, biće otvorene tri nove izložbe koje ukazuju na strateška opredelјenja GMS u godini jubileja.
U nameri da istakne jednu od svojih temelјnih osobenosti, Galerija je pripremila izložbu “Poklon-zbirka Ivanke Acin” autorke Miroslave Žarkov. Vajarka Ivanka Acin, Novosađanka, bila je prijatelј i darodavac Galerije, čiji su naslednici poklonili GMS njenu gotovo celokupnu umetničko-stvaralačku zaostavštinu. Priređena je i izložba “Šidijanke” Save Šumanovića, autorke Vesne Burojević, realizovana u saradnji s Galerijom slika “Sava Šumanović” u Šidu, na kojoj će biti predstavlјene Kupačice, poslednji Šumanovićev ciklus slika nastao u Šidu. Ova izložba ukazuje na opredelјenje GMS da u stalnoj saradnji s drugim galerijskim i muzejskim ustanovama proučava i prezentuje srpsku nacionalnu umetnost. Takođe, u saradnji s Francuskim institutom u Srbiji, realizovana je izložba “Slike prolaznog sveta. Odnosi francuskog i srpskog intimizma” autorke dr Dijane Metlić. Izložba je rezultat nastojanja GMS da, u saradnji s kulturnim centrima i evropskim muzejskim ustanovama, doprinese predstavlјanju srpske nacionalne likovne umetnosti u širem evropskom kontekstu.
Sve tri izložbe prate flajeri, katalozi i naučne publikacije, a tokom njihovog trajanja održavaće se promocije knjiga i stručna tumačenja.
GMS je tokom perioda u kojem je bila zatvorena za javnost održala pet gostujućih izložbi: “Odrastanje uz umetnost” u dvorcu Eđšeg, “Srpska umetnost u 10 slika” i “Košnica” u Rektoratu Univerzitetau Novom Sadu, “Srpska umetnost u 10 slika” u Francuskom institutu u Beogradu, “Teme i ideje. Srpska umetnost 1900-1941” u Muzeju savremene umjetnosti Republike Srpske u Banjaluci i “Srpska umetnost u 10 slika” u Galeriji slika “Sava Šumanović” u Šidu.
U okviru priprema za obeležavanje jubileja, objavlјeno je osam publikacija - Popis zbirke crteža Galerije Matice srpske, urednika Mirjane Brmbote, Umetnost i muzealnost, autora prof. dr Dragana Bulatovića, Numizmatička zbirka GMS i Matice srpske, autora Ratomira Kulića, Srpska crkvena umetnost u Rumuniji, grupe autora iz GMS i Pokrajinskog zavoda za zaštitu spomenika kulture, Teme i ideje modernog. Srpsko slikarstvo 1900-1941, autorke dr Simone Čupić, Slike prolaznog sveta. Odnosi francuskog i srpskog intimizma dr Dijane Metlić, katalog Poklon-zbirka Ivanke Acin, autorke Miroslave Žarkov i katalog Šidijanke Save Šumanovića, koji pored reprodukcija 24 odabrane slike iz poslednjeg ciklusa tog velikog umetnika, koji je dr Lidija Merenik nazvala “Velika sinteza”, obuhvata i raspravne tekstove Vesne Burojević i prof. dr Lidije Merenik.
Obeležavanje jubileja uobličeno je kampanjom DOživi umetnost koja ukazuje na delatnost, težnje i cilјeve GMS, a u želјi da u godini jubileja približi javnosti svoju kolekciju, GMS je pokrenula i program “170 godina, 170 naših priča, 170 Vaših dana”, u okviru kojeg će svakog dana u 12 i 18 sati predstavlјati publici kratke priče iz svoje istorije, kolekcije, delatnosti i samim delima u stalnoj postavci.
Takođe, pored stalјenog termina petkom u 19 sati – rezervisanog za stručna tumačenja, promocije publikacija i predavanja, uveden je i novi termin za stručna tumačenja aktuelnih izložbi vikendom: subotom u 11 i nedelјom u 17 sati.
Projekat rekonstrukcije fasade GMS autorsko je delo Nikole Martinovića iz N-Martin arhitektonskog biroa, a realizovala ga je firma GAT d.o.o. Novi Sad pod nadzorom Zavoda za zaštitu spomenika kulture Novog Sada.
Finansijska sredstva za adaptaciju fasade obezbedilo je Ministarstvo kulture i informisanja Srbije, a značajna sredstva ostvarena su i kroz saradnju s Vojvođanskom bankom, te pomoć privatnih firmi i pojedinaca.
(SEEcult.org)
