Kultura na sopstveni pogon

Festival “Na sopstveni pogon” Asocijacije Nezavisna kulturna scena Srbije, održan tokom oktobra i početkom novembra u Beogradu, Zrenjaninu i Smederevu, predstavio je kroz više od 20 programa - dramskih i plesnih predstava, radionica, perfomansa, filmskih projekcija, izložbi i uličnih akcija, raznolikost umetničke produkcije koja nastaje van institucija, zahvaljujući pre svega entuzijazmu i ulaganju samih aktera nezavisne scene.

Afirmišući princip decentralizacije kulture, koji je i jedan od strateških ciljeva Asocijacije NKSS, program trećeg izdanja festivala “Na sopstveni pogon” otvoren je u Magacinu u Kraljevića Marka u Beogradu inkluzivnom i interaktivnom predstavom “Inner Lights” (Unutrašnja svetla) Teatra Patos iz Smedereva, nastalom kroz rad sa slepim i slabovidim osobama, prema konceptu Vladislava Nešića.

U beogradskom delu festivalskog programa učestvovali su i Poezin, Tačka komunikacije, Hleb teatar i Teatar Mimart, kolektivi Karkatag i Belgrade Raw, kao i Stanica Servis za savremeni ples sa svojim festivalom savremenog plesa i performansa Kondenz.

 Patos, Inner Lights

Poezin je takođe ponudio inkluzivan program u Magacinu - umetnički performans “Ruka i glas”, koji obuhvata kreativni proces i saradnju osoba oštećenog sluha i poetskih slem performera, a za krajnji rezultat ima zajedničku prezentaciju. Projekat objedinjuje performerska iskustva predstavnika Poezina sa iskustvima predstavnika Udruženja tumača lica oštećenog sluha Srbije (UTLOSS) koja su zasnovana na kreativnom i inkluzivnom radu sa osobama sa invaliditetom.

Tačka komunikacije vodila je zainteresovane u tematske šetnje “Beogradska obala: uputstvo za korišćenje”, “Kontinuitet neplaniranja – trgovi i parkovi, slučajno nasleđe” i “Stvaranje ada: Beograd na vodi”, koje su zasnovane na kombinaciji turističkog, aktivističkog i edukativnog pristupa u cilju prepoznavanja problema i izazova u razvoju Beograda, stavljajući ga u kontekst društvene istorije, svakodnevice i kultura koje su ga obeležile.

  Tačka komunikacije, Beograd korak po korak

Pozorišni deo programa festivala “Na sopstveni pogon” otvorio je Hleb teatar u krcatom Magacinu u Kraljevića Marka predstavom “Doček”, koja se bavi promišljanjem revolucionarnih ideja i poleta nastalog u SFRJ tokom i nakon Drugog svetskog rata, kroz reinterpretaciju pesama iz NOB-a i prizmu gorke osvešćenosti u kojoj se danas nalazimo - u svetu neoliberalnog kapitalizma i novog kolonijalizma XXI veka. Predstavi “Doček”, u režiji Sanje Krsmanović Tasić, prisustvovala je i grupa studenata Akademije za dramu iz Amsterdama sa profesorima, koja je odlično prihvatila taj komad, i pored jezičke barijere.

 Hleb teatar, Doček

Teatar Mimart izveo je, takođe u Magacinu, predstavu “Svi”,  povodom Svetskog dana ljudi sa problemima mentalnog zdravlja, kojoj je prisustvovalo i oko 40 studenata psihologije umetnosti i defektologije iz Holandije. Nastao u saradnji sa Udruženjem “Duša”, projekat “Svi” predstavlja iskorak nove kulturne prakse koji promoviše socijalnu inkluziju kroz umetnost, a gledaoci su nakon predstave imali priliku i da isprate razgovor Nele Antonović sa Dianom Kržinić Tepavac. Mimart je učestvovao u programu “Na sopstveni pogon” i četvrtim izdanjem svog festivala autoperformansa “Spot”, koji je predstavio autorske radove samostalnih umetnika iz Beograda, Novog Sada i Pančeva, kao i četvoro performera iz Velike Britanije koji su bili na rezidenciji Mimarta i volonteri festivala Kondenz. Festival “Spot” ovoga puta u naslovu je imao i reč TCFT, povodom evropskog projekta “The Complete Freedom of Truth” u kojem Teatar Mimart učestvuje sa partnerima iz Evrope uz podršku programa Erasmus+.

  Mimart, SPOT-TCFT

Festival u okviru festivala “Na sopstveni pogon” bio je i Kondenz, koji je Stanica organizovala u Magacinu u Kraljevića Marka, Bitef teatru, Kulturnom centru Rex i klubu Petak, predstavljajući izbor najnovijih radova domaćih i stranih autora sa savremene plesne i performerske scene. Brojni izazovi sa kojima se suočavaju akteri nezavisne scene postali su sastavni deo koncepta programa Kondenza, koji od  pokretanja 2008. godine nudi nove formate festivalske produkcije, umetničkog izražavanja i neposrednog delovanja u polju kulture i društva. Kondenz je i u devetom izdanju nastavio da afirmiše umetničku produkciju sa nezavisne scene koja podstiče na razmišljanje, istraživanje i rizik, i čiji koreografi i autori opet moraju da dokazuju da postoje i da čine svoj grad boljim mestom za život.

  Kondenz, Beauty of accident

Okosnicu programa činile su plesne predstave “Vrste” Jovane Rakić, “Razmišljanja jednog običnog srpskog neoliberalnog vola” Dušana Murića, “Samo moje” Ane Dubljević i Igora Koruge, koja je bila i deo programa 50. Bitefa, te “Povratak Zombija, ep. 3” Dragane Bulut, “Koreoerotikon” Ane Dubljević, Darje Janošević i Marka Milića, kao i gostujući rad “Beauty of accident” brazilsko-švedskog dueta Quarto.

Među učesnicima beogradskog izdanja festivala “Na sopstveni pogon” bio je i Karkatag kolektiv koji je vodio eksperimentalnu radionicu hakovanja mehanizama i elektronskih sistema igračaka i uređaja “Hakuj me #2”. Takođe, Karkatag je svakog petka i subote u podrumu Magacina držao radionicu “Praksa mejkerspejs”, koja funkcioniše već godinu i po dana kao kolaborativni prostor posvećen razvijanju ideja na praktičnom nivou i nudi profesionalne alate za rad sa metalom, drvetom, elektronikom, kao i stručnu pomoć za svakog ko u okviru radionice izvodi svoj rad. Do sada su kapacitete Prakse koristili brojni umetnici, studenti, škole, udruženja Stanica, Cirkusfera, Gradska gerila, Hajde da, grupa Škart, festival Transeuropa, Brikolaž i mnogi drugi.

  Karkatag, Praksa

U završnici beogradskog dela programa festivala “Na sopstveni pogon” u Magacinu je održana izložba “Serbia Raw”, zasnovana na radionicama dokumentarne fotografije koje kolektiv Belgrade Raw drži već tri godine u različitim gradovima u Srbiji. Ove godine članovi Belgrade Raw posetili su Novi Pazar, Niš i Zrenjanin.

Uporedo sa Beogradom, festival “Na sopstveni pogon” održan je i u Zrenjaninu, gde su u Kulturnom centru prikazani odabrani filmovi nastali na Međunarodnom studenskom filmskom kampu “Interakcija” koji organizuje Nezavisni filmski centar Filmart iz Požege - “HE – Helijum” (režija Giuseppe Schettino, 2008), “Ringišpil” (Luka Popadić, 2014), “Grupni portret s leđa” (Vojin Vasović, 2009), “Gorka šala” (Roozbeh Kafi, 2012) i “Ukras sveta” (Stefan Krasić, 2015).

Zrenjaninska publika imala je priliku da prisustvuje i prezentaciji uličnih novina “Liceulice”, kao i da učestvuje u radionici korišćenja savremenih tehnologija u umetnosti koju su organizovali Foto expo, Kulturkick i Fat factory.

U Kulturnom centru Zrenjanina izvedena je i predstava “Oči”, u produkciji CEKOM-a, koja se bavi temom osuđivanja i lakoće skretanja sa životnog puta pod pritiskom loših životnih i društvenih okolnosti.

  CEKOM, Oči

Smederevski deo programa festivala “Na sopstveni pogon”, održan u vreme redovne godišnje skupštine Asocijacije NKSS u Smederevu, počeo je premijerom predstave “Alisa” pozorišta Patos, kojoj je prisustvovalo gotovo 500 gledalaca – dece i odraslih. Predstava je zasnovana na motivima knjige Luisa Kerola “Alisa s one strane ogledala”, a režiju potpisuje gostujući reditelj Patosa i reditelj pozorišta Teatro Koreja iz Leća u Italiji Salvatore Tramaćere.

  Patos, premijera predstave Alisa

Publika u Smederevu imala je priliku i da pogleda izložbu “Ulična galerija” koja predstavlja bazične informacije o svim uličnim galerijama u Srbiji (Ulična galerija i Matrijaršija iz Beograda, Kombinart iz Šapca, Vakum iz Valjeva, Šok zadruga iz Novog Sada, Mobilna galerija iz Vranja, i sam bioskop Svetlost, tj. Patos iz Smedereva), kao i potencijal njihovog zajedničkog delovanja. Simbolično, predstavljanje galerija je izvedeno i samo kao neka vrsta izložbe u potencijalnoj galeriji koja se nalazi na mestu starog bioskopa “Svetlost”.

Takođe, u bioskopu “Svetlost” prikazan je dokumentarni film “Pogled kroz trajanje” DAH Teatra iz Beograda koji, u režiji Maje Mitić, predstavlja rad i dostignućima tog pozorišta. U razgovoru nakon projekcije na temu “Postojanje/Postajanje” učestvovale su Maja Mitić, te Ivana Milenović Popović i Nataša Novaković.

     Dah teatar, Pogled kroz trajanje

Festival “Na sopstveni pogon” prvi put je održan 2011. godine u Beogradu, demonstrirajući intenzivnim programom raznovrsnost, razuđenost i ogroman potencijal nezavine kulturne scene, kao i važnost saradnje i solidarnosti, ali i skrećući pažnju na probleme sa kojima se suočava i moguća rešenja u oblasti kulturne politike.

 Članovi Asocijacije NKSS u obilasku Smederevske tvrđave po završetku festivala i skupštine

Od prvog izdanja festivala “Na sopstveni pogon”, koji je ponudio oko 80 programa za deset dana, realizovanih širom Beograda, malo toga se promenilo u odnosu nadležnih prema nezavisnoj kulturnoj i umetničkoj sceni, koja i dalje opstaje pre svega zahvaljujući ogromnom entuzijazmu i sopstvenom ulaganju u produkciju različitih sadržaja koji čine veliki deo opšte ponude kulturne scene u Beogradu i drugim gradovima u Srbiji.

Festival je podržalo ove godine Ministarstvo kulture i informisanja Srbije.

(SEEcult.org)