Počast zaboravljenoj zvezdi

Izložba o Svetislavu Ivanu Petroviću, evropskoj glumačkoj zvezdi u međuratnom periodu, otvorena je u Jugoslovenskoj kinoteci, a u završnici godine kojom je odata počast tom decenijama zaboravljenom glumcu, prikazan je i film “Princeza korala” u kojem je igrao glavnu mušku ulogu.

Tom prilikom najavljena je i knjiga o Petroviću, glumcu srpskog porekla, koji je rođen 1894. u Budimpešti, a umro 1962. u Minhenu.

Direktor Kinoteke Jugoslav Pantelić pozdravio je 28. decembra mnogobrojnu publiku u galeriji u kojoj su Petrovićeve fotografije izložene među eksponatima karakterističnim za međuratnu epohu, dok su na ekranima prikazivani inserti iz njegovih filmova.

Pantelić je istakao da je kopija “Princeze korala” dobijena iz Bundes arhiva iz Berlina, a da je sam Petrović učinio mnogo da dođe do realizacije te koprodukcije Kraljevine Jugoslavije i Nemačke, u režiji Viktora Jansona 1937. Partnerke su mu bile nemačka glumica Hilde Sesek i, uz njegovo zalaganje, ovdašnja zvezda Ita Rina.

Godinu dana ranije, kada je Nemačka, inače aktivna u koprodukcijama, snimala ovde “Oklopnjaču Sevastopolj”, otkriveno je da su snimatelji posle filmskih scena snimali i vojne baze, ispričao je Pantelić. To je izazvalo veliki diplomatski skandal, tako da nije bilo lako dobiti dozvolu za neku novu koprodukciju, ali je Petrović angažovao nekoliko uticajnih ljudi, iskoristio svoja poznanstva u Ministarstvu spoljnih poslova i dozvola je dobijena. Snimalo se na ostrvu Zlarin, na oduševljenje meštana ponosnih što ih je, kako su smatrali, film proslavio, dodao je Pantelić, napominjući da film nije imao sjajne kritike.

Princeza korala

Veliki srpski pisac Miloš Crnjanski - u to vreme dopisnik iz Berlina, pisao je nakon nemačke premijere da je dobar u produkcionom smilu, da su glumci ostvarili dobre uloge, ali da film u celini nema velike domete. To je bila i najpozitivnija kritika, jer su posle prikazivanja u Beogradu, u tadašnjim bioskopima “Vračar” i “Kasina”, kritičari bili oštri, opisujući ga kao limunadu.

Petrović je i posle Drugog svetskog rata dolazio u Jugoslaviju, snimio je prvu koprodukciju nove države sa nekim sa zapada. Bila je to “Zapadna Nemačka” (Dalmatinska svadba, 1953.), ali je taj film zabranjen, rekao je Pantelić.

Što se tiče “Princeze korala”, Pantelić je pomenuo ideju o rimejku, možda opet u koprodukciji sa Nemačkom.

Nekadašnji dugogodišnji upravnik Arhiva kinoteke Stevan Jovičić najavio je na otvaranju knjigu o Svetislavu Petroviću.

“Dugo sam se bavio njegovom impresivnom karijerom i ličnošću. Onda su me pritisle godine i knjiga je ostala nedovršena, pa sam zamolio Jugoslava Pantelića da budemo koautori i da je završimo. Mislim da će biti veoma interesantna i da će otkriti lik jednog nama nepoznatog čoveka”, rekao je Jovičić.

O Petroviću mu je, kako je dodao, davno pričao novinar i filmofil Voja Đorđević.

Jednom su zajedno na Terazijama videli gužvu zbog dočeka američkog glumca Roja Tinisa, a Đorđević je rekao: “Nije to ništa. Kada je dolazio naš Svetislav - ceo Beograd je išao za njim”.

Jovičić je pomenuo i predratni tekst Bože Nikolića iz Nice o tome “kako niko ne gleda Ramona Novara i Rudolfa Valentina, već se svi okreću za našim Svetislavom”.

“Međutim, nije imao prođu kod nas. U Kinoteci smo ga voleli Filip Aćimović i ja, pokušavali smo da ga proguramo, ali ga tadašnji direktor Vladimir Pogačić nije cenio”, prisetio se Jovičić.

Prema njegovim rečima, Petrović je uvek isticao da je ponosan na svoje srpsko poreklo i mađarsko državljanstvo. Bio je i izuzetno dobar, dobronameran čovek. Nažalost, ostao je bez obe otadžbine, jer je kao poliglota, a da bi preživeo, posle rata radio za Slobodnu Evropu, tako da su ga se odrekle socijalističke Jugoslavija i Mađarska.

Petrović je bio i poznati sportista, atleta. Visok i lep muškarac smeđe kose i plavih očiju kao glumac bio je ljubavnik slovenskog tipa, uspešno je prešao iz nemog u zvučni film, igrao u 120 filmova, od kojih u 90 glavne uloge, ali je kasnije pao u zaborav jer filmovi i žanrovi u kojima je on radio nisu više bili interesantni, rekao je Jovičić.

Alahov vrt

Uoči projekcije “Princeze korala”, sadašnji upravnik Arhiva Kinoteke Aleksandar Saša Erdeljanović istakao je da je Petrović igrao u mađarskim, austrijskim, nemačkim, francuskim, španskim i američkim filmovima.

“Govorio je više jezika, ali engleski sa akcentom i zbog toga nije mogao da uspe u Americi, a bio je predviđen da zameni Rudolfa Valentina jer je posedovao fizičku privlačnost i pritom bio muževnji od Valentina. Često je igrao oficire, plemiće. Izvanredno je pevao i početkom zvučnog filma često je igrao u operetama. Bio je i violinista”, naveo je Erdeljanović.

Kako je rekao, Petrović je bio i pionir koprodukcija. Dolazio je nekoliko puta, pokušavajući da animira ovdašnje političare i industrijalce da se krene u snimanje koprodukcionih filmova u Kraljevini Jugoslaviji, posebno sa Nemačkom. Tamo je  snimio čak oko 40 filmova, ali je na vreme otišao kada je krenuo rat i vratio se u rodnu Mađarsku, dodao je Erdeljanović.

(SEEcult.org)