Otuđenje kulturnih objekata u Alpe-Adrija regionu u 20. veku
Međunarodna naučna konferencija posvećena oduzimanju, premeštanju, konfiskaciji i drugim primerima transfera pokretnog kulturnog nasleđa u Alpe-Adrija regionu između 1914. i 1989/1991. godine održava se od 19. do 21. marta u Ljubljani, u okviru transnacionalnog kolaborativnog istraživačkog projekta TransCultAA.
Konferencija “Otuđenje pokretnog kulturnog nasleđa u Alpe-Adrija regionu od 1914. do 1989/1991. godineˮ okupila je nekoliko desetina evropskih stručnjaka u oblasti istraživanja, zaštite, prezentacije i upravljanja kulturnim nasleđem, kome je na nivou Evropske unije posvećena 2018. godina.
Konferencija je organizovana u okviru projekta TransCultAA, čiji je cilj da analizira “upotrebu prošlosti”, a posebno istorijske i aktuelne konflikte u pogledu vlasništva nad kulturnim nasleđem.
Uprkos svom regionalnom fokusu, projekat TransCultAA istražuje vrlo konkretne i materijalne rezultate opšte evropske istorije transfera, translokacije, razmeštanja, konfiskacije i krađe kulturnih objekata. Posebno je u fokusu pitanje: Ko je premeštao i dislocirao kulturne objekte, koji su to objekti, kada i zašto? Koja su objašnjena (ako su uopšte) za to data i zašto? Koji su narativi iz toga sledili i zašto? Kako su arhivski dokumenti (iz regiona i šire, bilo da potiču od žrtava, počinilaca ili drugih aktera u sivoj zoni) pomogli da se razume regionalna, a pre svega, nacionalna upotreba prošlosti? Sva ta pitanja su, kako navode organizatori, snažno korišćena i propagandno - u političke svrhe.
S obzirom na specifične karakteristike fundamentalnog istraživanja, kolekcije, dokumentacija i analiza arhivskih izvora igraju ključnu ulogu, imajući u vidu da samo činjenični podaci imaju snagu da prevaziđu mitove, legende i posebno konkurentne nacionalističke narative.
Projekat rasvetljava svu kompleksnost tog fenomena na transnacionalnom nivou kroz analitičko proučavanje kulturnih objekata na datom području u ključnim istorijskim trenucima, naveli su organizatori.
Program konferencije obuhvata i projekciju dokumentarnog filma “Sećanja iz pepela” istoričara Dejana Ristića iz Beograda, nastalog u produkciji Filmskih novosti (2016). Film je nastao na osnovu rukopisa knjige “Kuća nesagorivih reči; Narodna biblioteka Srbije 1838-1941ˮ čiji je autor Ristić, nekadašnji upravnik Narodne biblioteke Srbije.
Dokumentarni film “Sećanja iz pepela” predstavlja dragocenu arhivsku, bibliotečku, muzeološku i audio-vizuelnu građu o burnoj istoriji NBS između 1838. i 1941. godine. U njemu su po prvi put predočeni izuzetni segmenti nacionalnog kulturnog nasleđa, poput arhivalija o osnivanju te ustanove i o najznačajnijim događajima iz njene istorije, zapaljivi projektili kojima je pogođena 6. aprila 1941, sačuvani delovi nacionalnog fonda, snimci suđenja general-pukovniku Aleksanderu Leru itd.
Konferenciju “Otuđenje pokretnog kulturnog nasleđa u Alpe-Adrija regionu od 1914. do 1989/1991. godineˮ organizovao je Institut za istoriju umetnosti France Stele pri naučno-istraživačkom centru Slovenačke akademije nauka i umetnosti (ZRC SAZU), u saradnji sa Zentralinstitut für Kunstgeschichte u Minhenu, Università degli Studi u Udinama i Štrosmajer galeriji pri hrvatskoj akademiji nauka i umetnosti u Zagrebu. Suorganizator je Međunarodna asocijacija istraživačkih instituta istorije umetnosti (RIHA).
(SEEcult.org)
